DALAWANG BARKO NG CHINA, SINUNDAN ANG MGA BARKO NG U.S., FRANCE AT PILIPINAS SA 'BALIKATAN'
02:24.8
ay yan po ay surveillance, surveillance ship.
02:30.0
Hindi po yan Chinese Milisya Vese lang.
02:32.4
Hindi rin po yan Coast Guard.
02:34.7
Talagang, ano no, People's Liberation Army, Navy, na ano nila, surveillance ship.
02:43.5
Pinanood ko itong balita na ito sa iba't ibang media outlets.
02:53.8
Ang pagkakabanggit, ang dalawang barkong ito na bumuntot sa naval convoy
03:00.0
...barko ng Pilipinas, ng Amerika at ng France sa Balikatan,
03:05.2
ito yung mga surveillance ships.
03:07.2
So talagang may ano rin, ano, may pang...
03:09.5
...pumbaga may pang-intimidate din ng China.
03:11.6
Una, hindi maritime vessel lang.
03:14.4
Hindi Chinese Milisya Vesels lang.
03:16.3
Hindi Coast Guard.
03:21.1
People's Liberation Army, PLA Navy ship ito.
03:24.9
At surveillance ship.
03:27.2
Surveillance ships ito.
03:31.4
Siyempre, pagpaparamdam ng China na may presence siya sa lugar na yan.
03:37.1
Pero hindi niya naman magawa yung dating niyang mga ginagawa na binubumba tayo,
03:41.5
hinaharas tayo, binubuli talaga tayo.
03:44.8
Hindi niya magawa yan dyan.
03:45.9
Kasi mga katapat niya yan.
03:48.1
Tayo kasi maliit na bansa.
03:49.9
Hindi makapangyarihang bansa na tulad niya.
03:52.4
Kaya nagagawa niyang ibuli tayo, iharas tayo.
03:55.9
Pero dyan, hindi niya yung kayang gawin.
04:00.0
At hindi yan pwedeng ano na kahit kanyon lang yan ng tubig, ay gaganti yan.
04:06.5
Pagsisimulan talaga yan ng gulo.
04:08.2
Yan ang ano ng China.
04:09.9
Yan ang ano ng China.
04:10.9
Pag nakakakuha siya ng katapat, hindi niya naman kaya.
04:16.6
Pag nakakakuha siya ng katapat, hindi niya naman niyang kaya.
04:19.5
Eh, yan yung katapat niya eh.
04:21.1
Tayo kasi hindi niya katapat.
04:22.5
Kasi maliit tayong bansa.
04:24.8
Hindi naman tayo militarily makapangyarihan.
04:30.0
Hindi lang sa atin yung ating, ano, na labanan siya.
04:35.5
O, humina lang naman yung gobyerno natin nung panahon ni Duterte.
04:39.1
Pero ngayon, salamat at nakabalik na.
04:42.3
Naninindigan na tayo laban sa China.
04:44.3
Ang gusto naman ng China, bilateral lang ang usapan.
04:48.5
Ibig sabihin, tayo lang at sila ang mag-usap.
04:50.6
Huwag inadama yung ibang bansa.
04:52.0
Ay hindi naman pwede kasi hindi naman siya marunong magrespeto ng mga pinag-uusapan.
04:56.4
At kapag ang nag-uusap, Pilipinas lang at China,
05:00.0
nila tayong, ano, nila tayong, ano, alipin nila, tutan nila.
05:04.7
Hindi naman pwede yun.
05:06.6
O, so ito, nagkakaroon na ng balikatan exercises.
05:09.6
Ito, ang balikatan exercises,
05:12.0
auna-una ang pagkakataon labas sa territorial waters ng Pilipinas.
05:16.3
Ang ibig pong sabihin ng territorial waters ng Pilipinas,
05:20.0
mula kasi sa pinakabaybay dagat natin, halimbawa yung Palawan,
05:23.6
12 nautical miles niyan, territorial waters yan.
05:26.3
Ang ibig pong sabihin ng territorial waters,
05:30.0
pag sinabi pong territorial waters,
05:33.4
ang ibig sabihin po, bahagi talaga ng teritoryo ng Pilipinas.
05:39.9
Yun yung talagang mayroon tayong sovereignty.
05:43.4
Ang ibig pong sabihin yan, sovereignty ang nandyan natin.
05:47.3
Kapag pumasok dyan ang dayuhang barko,
05:49.7
pwede nating pasabugin yan kasi territorial waters na natin yan.
05:54.5
Dyan sa 12 nautical miles.
05:56.7
Pag lampas ng 12 nautical miles,
05:59.1
hanggang dun sa 200 nautical miles,
06:02.6
bahagi pa rin yan ng Pilipinas,
06:04.8
pero pwedeng magdaan dyan ang mga barko ng dayuhan.
06:08.1
Freedom of navigation.
06:10.0
Yan yung exclusive economic zone.
06:14.2
Ang tubig dyan, bahagi pa rin ng teritoryo ng Pilipinas,
06:17.3
pero hindi po sovereignty ang ini-exercise natin dyan.
06:20.6
Sovereign rights.
06:21.9
Ibig sabihin, tayo lang yung may karapatan doon sa mga yaman dyan.
06:26.0
Yung isda, yung mga langis,
06:29.1
yung natural gas,
06:30.4
tayo ang mag-develop dyan, manginabang dyan.
06:34.0
Yan yung 200 nautical miles.
06:36.9
Pero pag nating sa mga barko ng dayuhan,
06:38.8
pwede pa silang maglayag dyan.
06:40.6
Freedom of navigation.
06:42.7
Ngayon, sa kauna-unahang pagkakataon,
06:46.6
yung balikatang exercises,
06:48.3
lumabas sa teritoryo ng Pilipinas,
06:50.2
yung 12 nautical miles,
06:52.5
nakarating dyan sa exclusive economic zone natin,
06:55.3
yung 200 nautical miles.
06:57.1
Kaya lang, yung 200 nautical miles,
06:59.0
natin na yan, kiniklaim yan ang China.
07:01.9
Yan yung, iginuhit nila dyan yung ating,
07:04.0
yung kanilang tendas line.
07:06.0
Para kasi sa China,
07:08.0
ang hindi lang nila papasukin,
07:09.5
yung territorial waters natin na 12 nautical miles.
07:12.0
Pero yung ating 200 nautical miles,
07:14.0
maagi daw ng teritoryo nila yan.
07:16.0
Yan ang ginagawa ng China.
07:18.0
Ang ginawa natin,
07:20.0
ngayon sa balikatan,
07:22.0
dyan nagbalikatan sa
07:24.0
labas na ng territorial waters.
07:26.0
Ibig sabihin, exclusive economic zone na.
07:28.0
Ang tanong, anong gagawin natin?
07:28.8
Anong gagawin ngayon ng China?
07:29.8
Kasi kiniklaim nyo yung teritoryo na yan.
07:32.8
Wala naman siyang nagawa.
07:33.8
Pero nagbuntot lang.
07:34.8
Nagparamdam lang.
07:36.8
O ito mga kabunyog mga kababayan,
07:38.8
panuuri natin yung balita na yan.
07:59.8
Tuloy-tuloy pa rin ang naval drills sa balikatan exercises ng Pilipinas, Amerika at France sa West Philippine Sea.
08:06.8
Pero sa gitna ng pagsasanay, may ibang barkong namataan.
08:10.8
Sa ikatlong araw ng balikatan 2024 exercises,
08:14.8
nandito na nga tayo sa west side ng Palawan.
08:17.8
At pasado alas 8.30 ng umaga,
08:19.8
ay namataan itong isang Chinese vessel dito sa aking likuran.
08:23.8
Sabi ng Philippine Navy, kanila na itong na radio signal challenge.
08:26.8
Pero wala pang tugon ang mga personel doon sa loob ng naturang barko.
08:31.8
Ayon sa Philippine Navy,
08:32.8
two nautical miles lang ang layo ng Chinese vessel sa BRP Ramon Alcaraz kaninang umaga.
08:37.8
Ito ang Dongyao AGI-793 na isang surveillance ship.
08:42.8
Pasado alauna ng hapon, isa pang Chinese vessel na naman ang namataan.
08:46.8
Lumapit ito ng three to four nautical miles sa BRP Ramon Alcaraz.
08:50.8
I think they are an electronic warfare vessel.
08:56.8
We saw them since last night.
09:00.8
Sa kabila nito, hindi naman daw banta sa kaligtasan at operasyon ng balikatan exercise ang mga namataang foreign vessel.
09:07.8
We assess first if they are hazards to safety.
09:13.8
Then we do the usual procedure.
09:16.8
Are they hazards?
09:22.8
Agad namang rumonda ang Philippine Navy choppers sa paligid ng Chinese vessel.
09:25.8
Ang naturang pagpapalipad ng chopper bahagi pa rin ng aktibidad ngayong araw.
09:29.8
Nagpatuloy rin ang cross-deck landing activity.
09:32.8
Di tulad kahapon na may kasamang French Navy chopper, solong lumipad ang Philippine Navy helicopter.
09:37.8
Pagsasanay raw ito sa ating mga piloto para sa tamang onboard ship landing at emergency response drill.
09:43.8
Inaasahang mas magiging maaksyon pa ang mga susunod na araw ng balikatan.
09:47.8
Dahil sa unang pagkakataon gagawin ito sa labas ng territorial waters ng Pilipinas.
09:53.8
Nagbabalita mula sa Frontline, Raneel Pawid, News 5.
09:59.8
O yan, napanood niyo mga kabunyog yung balita na yan.
10:05.8
Ano naman, paramdam lang yan ang China.
10:08.8
Kasi siyempre kailangang magparamdam ang China.
10:11.8
Kasi lalabas kapag hindi sila nagparamdam dyan, sasabihan sila wala namang kayong nagawa.
10:18.8
Pero kahit nagparamdam ang China dyan, hindi rin nila magawa dyan ang China.
10:23.8
Mga harangin yan o kanyonin ng tubig yan.
10:26.8
Kasi ano yan eh, navy yan ng France, navy rin yan ng US, navy ng Pilipinas.
10:34.8
Ganyan naman ang China eh.
10:36.8
Kapag nakakaharap na yung talagang kasapat niya, hindi niya kaya.
10:40.8
Tayo lang naman yung kaya niyang bulihin.
10:42.8
Kaya tama yung ginagawa ngayon na strategy.
10:45.8
Tama yung ginagawa ngayon na foreign policy ng gobyerno ni Marcos.
10:50.8
Hindi pwedeng ang pagharap sa China bilateral.
10:54.8
Hindi marunong rumispeto.
10:56.8
Hindi matinong kausap ang China eh.
10:59.8
Kailangan ang kaharap niya talaga iba't ibang mga bansa.
11:04.8
Yung mga kaalyado at kakampi ng Pilipinas.
11:07.8
Sige mga kabunyog mga kababayan.
11:09.8
Ito po ang ating oras-oras na komentaryo ni Atty. Ensurecto.
11:23.8
Kapag buklot ay may pag-asa.
11:27.8
Tusong bisayas ming tanaw.
11:32.8
Sa bagong Pilipinas ang bunyog isisigaw.
