00:48.5
Saka kahapon rin may isang malaking ba na daladala yung mga food packs, pati mga life vests.
00:54.9
We are on the way right now.
00:56.4
Because ngayong hapon, sa Botolan, doon magsisimula.
01:00.1
May parang send-off dinner muna, maraming mga isang daang maanging isda man gagaling Masinlok, may mga bisita, maraming media.
01:07.9
Pero bukas ng umaga, mga alas 7, alas 8, tutulak na patungo sa lampas sa ating territorial waters na 12 kilometers, papunta na sa exclusive economic zone.
01:20.4
Doon na magsisimula ang drama kasi isyasyado na raw kami agad ng isyasyado.
01:26.4
Ang Chinese Coast Guard.
01:27.8
Pero kung yun lang, walang problema.
01:29.6
Problema itong bagong balita na parang tatambakan yata ng Coast Guard at milisya itong Bajo de Masinlok para mapigilang makapasok doon.
01:41.4
Sabi namin, wala, hindi kami magpupumilit dyan.
01:44.6
Pero baka hindi kami palapitin.
01:47.1
Kaya nag-sigurado maraming usapan dyan including coordination sa Coast Guard.
01:52.1
Ano nga ba ang sitwasyon?
01:53.8
But otherwise, sa side naman naming lahat.
01:56.4
Nakabiyahin na lahat, magkikita mamayang hapon, mga higit sa 50 media people, yung mga volunteers kasama ang tatlong pare.
02:06.9
Interesting ang drama.
02:07.8
May ano pa nga, may dalawang mayor at isang vice mayor na sasama.
02:11.1
So let's find out ano mangyayari.
02:13.3
Kasi bago na naman ito, ano kayang drama gusto nitong kahit isa atin.
02:18.8
Gusto lang naman natin ipakita ang karapatan naming tumulog sa kapwa natin Pilipino sa sarili nating karagatan.
02:26.4
Pero well, hindi natin kontrolado ang kanilang reaction.
02:29.6
Mag-iingat po tayo, hindi naman sinabol na maghanap na ma-water cannon pa.
02:34.2
Kahit na mainit ang panahon, mahirap. Ibang klase po yung cannon nila eh.
02:38.1
High pressure dyan.
02:40.6
Oo, yung po mga nabanggit ninyo na tama po ba ilan yung total nung kasama nyo po ng mga volunteers dito.
02:48.4
Even po yung mga kasamahan din natin sa media and even the fishermen na lalahok po dito po sa exploration ninyo
02:54.6
na nagsimula na nga po kanina.
02:58.5
Yung small fish fishermen, mga hundred ho. Marami pang gustong sumama pero sabi namin mahirap pong masyadong marami.
03:05.6
Sabi rin ang Coast Guard, baka ayaw nilang payagang more than a hundred.
03:11.0
Pero hanggang beyond the territorial waters lang sila iisi. Tapos uuwi na sila sapagkat hindi nila kaya.
03:17.4
Pero may apat na mas malalaking pangapangis ng bangka.
03:21.4
Ang pangulo na kaya ay mga 20 crew at saka mga 30 to 40 passengers.
03:28.2
So sa media, ang nag-register na po ay mga limampo at saka maybe another 10 vloggers.
03:35.5
Pagkatapos yung mga volunteers, another 60. So mga rather 150 ho siguro lahat ang maglalayag hanggang West Philippine Sea.
03:44.3
Pero ang send-off at regatta, mga hundred na small fisher folk.
03:48.1
Oo. Sa pagsisimula po ng paglalayag nyo kanina, so far?
03:51.4
Wala naman daw pong naging problema?
03:54.5
Wala pa naman. Hindi pa naglalayag. Nag-low-load pa lahat.
03:57.3
Nag-low-load pa lang po sila sa ngayon.
04:00.6
Nasa Botolan ho ba, Kaed?
04:03.3
Botolan, Zambales.
04:05.4
Hindi. Botolan ang gathering kasi medyo may malaki-laking resort doon.
04:09.4
Pero yung loading ay nangyayari sa Masinlok.
04:12.4
Nandun ang port eh, sa Masinlok. One hour away.
04:17.0
Opo. Kaed, Kaed, alam nyo sa gantuhong uri,
04:21.4
nang pagkukusa ng ating mga kababayan, may gastos.
04:30.1
Paano po ito? Sa ating tokoalisyon, saan kayo kumuha ng panggasulina, pangdiesel,
04:38.0
pagkain ng lahat ng kalahok, ng crew, ay yung pamimigay pa doon sa ating mga fishermen?
04:45.5
Yung mga in-kind, iba-iba ang nagdo-donate.
04:49.1
Pero yung in-cast, sabi namin,
04:51.4
kung pwede, mahirap kasi mag-collect na ng cash, baka may scam paan gamitin ang ating ito eh.
04:57.2
So sabi nila, ganito na lang, nag-commit, tapos bili na ninyo, tapos ipasa nyo.
05:02.6
Like for example, itong gasulinang kailangan, itong hundred small fishing boats at saka yung nagsitira doon,
05:09.1
higit ng isang million worth eh.
05:12.0
So ang nangyayari, yung isang negosyante, as usual, siyempre, they would rather not be named
05:18.6
kasi may negosyo pa rin silang paka-including.
05:21.4
With the Chinese eh. Pero Pinoy sila na medyo gustong gumawa.
05:25.3
Ayun, nirenta nila at binili yung isang buong tanke at pagkatapos yun ang nililipat namin sa maliliit na containers.
05:33.4
So may isang grupo naman, interesting ito ah.
05:37.4
Nagbigay lang ng seminar yung ilan sa amin sa islang group ng Filipino-Canadian.
05:43.7
Nagkwento kami, sabi namin kulang pa namin ng 1.4 million.
05:47.1
Aba nag-fundraising sila.
05:49.9
Nagpadala ng ano.
05:51.4
But that's one of the few na sinanggap namin cash.
05:54.6
Kasi ano naman. Pero wala ho kaming pinamimigay na cash.
05:59.5
Ang lagi in kind, bumili rin kami po ng life vest, mga 180 kasi kailangan yun.
06:06.6
So nakakatuwa na maraming interest.
06:09.3
Yung may kaya, yung gusto, lagi sinasabi lang, sorry na lang, anonymous na lang kasi may negosyo kami.
06:17.1
Pero yung mga karaniwang mamamayan, okay, sa simbahan.
06:21.4
Nagdala sa PRM, okay lang.
06:24.3
So kaed, ano ho dito kung mamarapatin nyo, if you can announce it,
06:30.0
meron na ho ba ditong kasunduan na sa anong sitwasyon you have to abort the trip
06:34.8
habang nandoon na kayo sa IEC natin area?
06:40.7
Ito nga, sabi ni Ray Powell, nakahamba lang itong napakarami.
06:45.2
Mukhang dadagdagan pa ng China.
06:46.9
Kapag ho ba ganyan, nakita ho ninyo, nakitang kita na ho, nahaharangan tayo.
06:51.4
Meron na ho kayong rule of thumb dito, abort?
06:54.7
Oo, yun ang isang lesson namin doon nangyari sa Palawan.
06:57.9
Kasi parang nag-uwi doon kung kailan, at saka may pagtatalo pa, babalik na ba yan.
07:04.3
Kaya on that lesson, nag-senaryos na with the Coast Guard and the National Task Force,
07:13.1
if this happens, ganito ang, para masira.
07:16.7
Kasi tingin namin baka i-block ng China yung mga phone.
07:21.4
So at least, we have one playbook lahat.
07:25.0
Hindi na magtatalo-talo pa, mahirap yan.
07:31.8
So mali na, I think we had five step scenarios na yung una, sige pa, two, sige pa, three, four, five,
07:41.6
o iwas atras, parang gano'n.
07:43.6
Sige, so kumbaga po, klaro na ito, meron na kayong playbook na dapat nasundin
07:48.7
in case ganito yung mga senaryo na given.
07:51.4
Para po walang, walang disgrasya, kumbaga ano po.
07:55.4
At saka sinasabi nga rin siya sa iba, bagawat parang yung ibang mga bata,
07:59.1
medyo naghahanap rin ng adventure.
08:01.0
Sabi na, wala, walang, walang dikit at walang water cannon na kahit mainit, huwag tayong maligo.
08:08.5
Eh, sana ngayon may mag-jet ski.
08:13.8
Ka-edisyo, ito nga po yung pangalawa na exploration yun.
08:19.9
May mag-jet ski para mag-tindig.
08:21.4
May mag-tindig ng bandila doon sa Sandy Cay.
08:25.0
Hindi tayo sure dyan.
08:26.1
Pero, ka-ed, ito pong medyo sabihin na natin na delikado na gagawin ninyo,
08:30.5
kahit pasabihin natin na exclusive economic zone yan ng Pilipinas,
08:34.3
ito po ba gagawin nyo na every ilang buwan?
08:36.7
Kasi kung matatandaan, last December nyo po ito huling ginawa, no?
08:40.4
Meron na bang nakaset na susunod pagkatapos po nito?
08:44.5
Walang specific date, pero ang iniisip nga namin,
08:48.0
I mean, tutuloy namin at tutuloy yung atin ito.
08:51.4
Sabi nga namin, hindi naman amin lang ito.
08:53.9
Baka may ibang grupong gumawa.
08:56.0
Kasi nga ang gusto natin, maganda yung sinabi ni retired Admiral Ong,
09:00.5
sabi niya, itong China, minimilitarize nila ang EEZ natin.
09:05.7
Isibilyanize natin. Gawin natin normal ang sibilyan activities dyan.
09:11.1
Hindi naman kailangan laging supply.
09:12.8
Gusto nyo mag-regatta, mag-sport.
09:14.8
May ganyan yung mag-iisip.
09:15.9
Kasi ang whole point natin, ipakita peacefully,
09:21.4
exclusive economic zone.
09:23.0
We can do activities there that is not confrontational, not illegal or what.
09:28.3
Plus, sabi nga natin, hindi tayo madamot eh.
09:31.4
Pwede naman silang mang-isda rin lang.
09:33.6
Huwag namang umusin ang ating dalugong at sayarin at punin pa lahat ang ating corals.
09:39.6
Yun ang naging problema eh.
09:41.8
Kaya ang mga mang-iisda natin sa Masinloc ngayon,
09:44.8
kailangan manatili doon isang linggo, lampas pa ng isang linggo
09:48.6
sapagkat po konti na ang huli nila.
09:51.4
Ang lalaki naman ang fishing boat ng China eh.
09:53.8
Grabe silang mang-isda.
09:55.8
Sabi namin, the arbitral sa Hague,
09:59.5
in aloud yung Bajo Masinloc,
10:01.1
sinabing ano pala yan, traditional common fishing ground
10:05.2
ng Vietnamese, ng Chinese tayo.
10:09.6
Ngayon, sabi ng China, amin ito, inaarangan tayo.
10:13.0
Sabi namin, sobra naman.
10:15.1
Ewan ko kung bakit gusto pa naman nilang makil...
10:19.0
...aspirant na kapalit ng U.S.
10:26.2
So, Kaed, salamat na marami sa inyong panahon na binigay sa aming programa.
10:31.1
Ang aming panalangin, everyone will be safe dito po sa biyaheng ito.
10:36.6
Salamat na marami po and we'll be keeping in touch also.
10:39.7
Ted Filon at DJ Chacha, ngayon nasa Radyo 592.3 News FM,
10:44.8
Monday to Friday, 6 to 10 a.m.
