00:49.6
tapos naglabas din po ng statement si National Security Advisor Ed Año.
00:55.0
Kinabubulaanan, of course, yung claim ng China
00:57.4
na nagkaroon daw ng new model or special arrangement or bagong agreement
01:04.2
parating po dyan sa ating resupply mission dyan po sa Ayungin Shoal.
01:08.1
Dahil alam nyo po, each time na lumalapit po tayo dito sa Ayungin Shoal,
01:13.0
na atin po, teritoryo po natin yan,
01:15.5
at dyan po naka-beach yung ating BRP Sierra Madre,
01:20.0
each time na nagkakaroon po tayong resupply mission dyan,
01:22.4
ibig sabihin, para tustusan yung pangakailangan ng ating mga sundalong nakahimpil dyan,
01:27.4
talagang hinaharas po ng China.
01:29.4
Ang claim nila, merong agreement eh, under the current administration.
01:34.6
Meron daw isang military commander, vice-admiral,
01:38.8
dating tagapamunaw po ng West Combe,
01:41.1
na nakausap daw ng isang Chinese embassy official,
01:44.0
at pumayag daw dito sa arrangement na ito.
01:46.7
Ano ba yung arrangement na kiniklaim ng China?
01:48.7
Ayon sa pahayag ng Chinese embassy,
01:50.5
e magpapaalam daw sa kanila ito yung magkakaroon ng resupply mission,
01:54.9
at bawal daw magdala ng kahit ano.
01:57.4
Ito yung construction material doon sa BRP Sierra Madre.
02:01.6
Alam niyo po, ilang beses na po natin pinaliwanag yung importance ng BRP Sierra Madre,
02:06.0
ng Ayungin Shoal,
02:07.2
at kung bakit dapat walang pakialaman China,
02:10.0
kung ano man yung gawin natin sa sarili nating bakuran.
02:12.4
Pero despite that, kiniklaim ng China,
02:15.0
meron daw recording yung conversation na iyon.
02:18.4
So kaya po nagagarit si Nagui Bochidoro,
02:21.0
tsaka si na-sekretary Anyo,
02:22.8
Aba, wiretapping yata yung ginawa niyo.
02:24.8
So for tonight, we'll try to make sense of this.
02:27.6
I invited an international relations expert,
02:30.8
isa rin po siyang security analyst.
02:33.0
So okay na rin po natin siya dito sa Facts First.
02:35.2
I'd like to welcome to our program si Professor Renato De Castro.
02:39.4
Magandang gabi sir, and thank you for joining us dito po sa Facts First.
02:42.6
Good evening, Christian.
02:44.6
Thank you very much also for giving me the opportunity to engage you in a conversation
02:49.6
regarding this very interesting and very hot issue.
02:55.6
Nilatag ko lang po muna yung facts of the day.
02:58.4
Pero Professor, tinuturo niya rin yung international relations
03:01.4
and babad kayo dyan sa issues pagdating po dyan sa South China Sea.
03:05.4
Gano'n po ba kaseryoso itong kina-claim ng China
03:08.4
na meron silang recording nitong conversation na ito?
03:11.4
Well, hindi ko titignan whether totoo yan o hindi.
03:15.4
Titignan ko yan sa aspeto, ano ba dapat ang rules governing mga diplomats?
03:20.4
Nakasaan, of course, yung nilabas na statement ni sekretary Anyo,
03:27.4
yung 1961 Vienna Convention on Diplomatic Relations na dinidefine ho dyan
03:34.4
ano dapat ang gagawin ng isang diplomat, no?
03:37.4
Unang-una dyan, ang ano dyan, ang rule niya is to negotiate, of course,
03:41.4
an assumption of negotiation usually, it pertains doon sa counterpart mo, no?
03:47.4
I'm the Chinese diplomat, ang counterpart ko yung Department of Foreign Affairs, no?
03:53.4
Yung counterpart, for example, yung protocol na tinatawag,
03:56.2
yung counterpart ng Chinese ambassador is, of course,
04:01.2
the Assistant Secretary for Asia and Pacific Affairs.
04:05.2
And I know her personally, si Assistant Secretary Eileen Mendiola Rao.
04:11.2
So, gano'n dapat, no?
04:13.2
Then, of course, yung other Chinese diplomats below the ambassador,
04:16.2
titignan nila yung counterpart nila sa Department of Foreign Affairs.
04:20.2
Ang nakakapagtaka dito, why do you have a Chinese diplomat negotiating directly
04:26.2
with an officer of the Armed Forces of the Philippines?
04:30.2
So, ayan yung question doon, no?
04:32.2
Sabi nga nung sa statement, in a way, no?
04:35.2
Ang term doon is a bridge of protocol.
04:38.2
Why would you talk with a ranking officer of the Armed Forces of the Philippines?
04:44.2
Dapat dyan, ang counterpart mo dapat Department of Foreign Affairs.
04:48.2
Is the Department of Foreign Affairs aware of this, you know, bridge of what we call
04:55.0
the normal diplomatic channel?
04:58.0
So, gano'n ko na tinitignan.
05:00.0
Gano'ng makatindi yung, kumbaga, clout ng Chinese Embassy sa loobo ng ating gobyerno.
05:07.0
So, in a way, no? Kung titignan ko yan,
05:09.0
the Chinese Embassy is acting not like a normal diplomatic post,
05:14.0
it's acting like a pro-consul.
05:21.0
Kung malinaw na bridge of protocol yan, okay,
05:24.8
ano yung dapat gawin doon sa Chinese Embassy official who did this?
05:29.8
Well, pwede unang ano yan, warning nga ng Department of Foreign Affairs.
05:32.8
Why are you communicating directly doon sa aming government?
05:36.8
Dapat yan, dadaan sa amin yan.
05:38.8
We have to be aware. This is an agreement between the Philippines and of course China.
05:44.8
How come you are directly negotiating with an official of the Philippine government?
05:50.8
That's not part of the diplomatic service, no?
05:53.6
They have to explain.
05:55.6
It's a bridge of protocol. Eka nga, sinasabi, going beyond tinatawag natin normal diplomatic channel.
06:02.6
Ang question doon, of course, why can the Chinese Embassy do that?
06:09.6
It's kinda unprecedented, no?
06:11.6
Again, ititrace ko to doon, bakit nabigyan ng ganyang malaking kapangyarihan ang Chinese Embassy?
06:17.6
In a way, it does not anymore function like a normal diplomatic post but sa pro-consul.
06:23.6
Nasasabihan tayo, no?
06:25.6
Kasi hindi talaga tasang any diplomats. Nasasabihan ka or what?
06:30.6
Ang ano dyan always is a basis of negotiation using the normal diplomatic channel.
06:36.6
Okay. I'll try to simplify this para doon po sa mga viewers natin.
06:41.6
Parang lumalabas dito, yung Chinese Embassy official directly kinausap yung dating head ng Westcom, si Vice Admiral Carlos.
06:49.6
Tapos kumuha ng concession.
06:51.4
Pumayag si Carlos na, sige, magpapaalam kami para smooth yung resupply mission dyan sa Ayung and Seoul.
06:58.4
Tapos hindi kami magdadala ng construction material.
07:02.4
Tapos on the basis of this, itong low-level discussion na ito na hindi naman binding, biglang pinublicize ng China at binabind yung buong Philippine government.
07:12.4
Is that what happened?
07:14.4
Oo, yan. Ganon. At ano pa doon, yung wiretapping.
07:19.2
It's supposed to be recorded yung phone conversation without informing. Kung totoo man, no? Yung officer na sinasabing, si Vice Admiral.
07:29.2
So, in a way, sabi nga ni Secretary Gibot Chodoro, pag tinap yung conversation mo over a telephone without informing you, it's yung anti-wiretapping law. It's a violation.
07:41.2
That diplomat is violating Philippine law.
07:45.0
Of course, ang issue dyan, meron siyang diplomatic immunity. Hindi mo basta-basta ma-abuse yan.
07:52.0
Pero, nevertheless, it's a breach ng tinatawag nating good faith.
07:56.0
Although ang isang diplomat is entitled to diplomatic immunity, you should not, of course, abuse that diplomatic immunity by violating the law of the country na nakaprovide.
08:08.0
At isang element pa dito, again, hindi talaga derecho about law, no? Kasi hindi naman ako abogado.
08:13.8
Binabase ko lang to sa sinabi nga ni Secretary Gibot Chodoro, who is, of course, a lawyer.
08:18.8
So, ang tingin niya talaga, legalistic, yung isa pang element doon na ginagamit para i-blackmail ka.
08:25.8
Na ilalabas ko to o hindi, no? Bakit mo ko ba blackmailin ng isang information na nakuha mo through illegitimate means, wiretapping?
08:35.8
So, that adds up to the complication of that violation law.
08:40.6
And, of course, the fact that you are acting on the basis of bad faith.
08:44.6
Ang tinitritin mo. Tinitritin mo. Expose ko kayo. Right?
08:49.6
In that case, is expulsion the right thing to do as far as the Philippine government is concerned?
08:55.6
Ang dapat dyan gawin, of course, yun nga ang term doon, is you have to declare the person peso na nanglata.
09:00.6
Na nangyari na sa atin yan. Ewan ko, natatandaan mo, sa Kuwait, no? Yung Pilipino ambassador na involved doon sa, ano?
09:10.4
Pag-rescue ng isang OFW. Na hindi naman talaga trabaho ng diplomat.
09:14.4
Oo. Yung nag-conduct ng operation sa Kuwait.
09:17.4
Magalit ngayon yung Kuwaiti government. It's not the task ng isang diplomat according to the Vienna Convention.
09:24.4
So, of course, he was declared person na nanglata. He was given, I think, ilang 48 hours to leave the country.
09:31.4
Okay. Pero let's try to discuss the nuances of this, no? Kasi unang-una, China ang nagkiklaim.
09:36.4
We're not even sure whether that's true. Whether there's an actual audio recording.
09:40.4
Or if there is, whether that's true or tao dito legitimate. Kasi paano kung deepfake siya, inimbento yung audio?
09:49.4
Oo, pwede pa rin. Kasi ano pa rin, wiretapping pa rin yun eh.
09:53.4
Kumiski deepfake man o totoo man yan, bakit mo tinape yung conversation or why you're claiming na tinape mo?
10:00.4
Yun pa lang, whether it's true or not, is already a violation of the law. Right?
10:06.4
Okay. On the part of assuming naman, kasi lahat to, hindi pa rin.
10:10.4
Hindi pa natin sure kung talaga nangyari kasi mahirap pa niwalaan po yung China.
10:14.4
Assuming for the sake of argument na si Vice Admiral Carlos actually spoke with that Chinese Embassy official,
10:20.4
whoever that person is, meron ba namang maliring ginawa yung si Vice Admiral for doing that?
10:29.4
Ang tatanungin ko, sino nag-seek nung, who initiated that conversation?
10:37.2
Kung yung Chinese yun, well of course, masasabi natin, Vice Admiral Carlos is a victim.
10:45.2
Kung sino man yun nag-initiate, I think ang nag-initiate talaga, hindi ko alam. We don't know who initiated the call.
10:51.2
Pero kung titignan mo kasi, this is a modus operatio talaga ng mga Chinese eh.
10:58.2
Yung case, katatandaan mo nung sa backchanneling, nung time ni Sen. Trillanes.
11:05.0
And even doon sa Scarborough Shoal, backchanneling that was.
11:10.0
Pero doon sa backchanneling sa Scarborough Shoal, it was of course a ranking official of the State Department.
11:16.0
Pero the Chinese really like to get involved in this kind of what we call under the table backdoor negotiation.
11:24.0
Pero nakakatawa ngayon, ginagamit sa atin ngayon yung pag-seek niya ng ano.
11:31.0
In a way, element dyan ng gentleman's agreement.
11:35.0
Yung tinatawag natin, Honor Among Thieves.
11:38.0
Kung ginawa mo ito, ginawa natin, Ines Chef, let's keep it quiet.
11:43.0
Kasi talaga, on the one hand, mapuputokan tayo.
11:46.0
Pero even sa larangan na ito, it seems that these Chinese diplomats simply do not respect even yung tinatawag natin Honor Among Thieves.
11:55.0
Ano lang yan, siyempre sa mga viewers and listeners natin, yung Honor Among Thieves, that's a metaphor.
12:01.0
Kung pareho natin ginagawa, tumayimik tayo pareho.
12:03.8
Kung itong backchanneling na ito is, of course, not accessible, let's keep quiet about it.
12:08.8
Pero yung ginawa pa nila, pinasabog pa nila.
12:11.8
I don't want to be very legalistic pagdating dito sa mga diplomatic negotiations. Part dyan eh.
12:17.8
Nilawin ko po, sa diplomatic protocols, technically ba hindi talaga pwede makapag-usap,
12:24.8
miski informal, yung let's say lower level officials between countries?
12:30.8
Pero dapat meron representative from the Department of Foreign Affairs.
12:33.8
Or at least the Department of Foreign Affairs is informed about this matter.
12:38.8
Bago pibigyan ng of course, the DFA would say, I have this, I'm aware of this.
12:44.8
Pero it seems talagang, I don't think the Department of Foreign Affairs is aware of the fact that there is such a negotiation coming on.
12:52.8
Naglabas na nga ng statement yata ang DFA eh.
12:54.8
I haven't read the statement of DFA, but I've read of course yung statement ni Secretary Año asking the Department of Foreign Affairs.
13:03.8
To initiate yung nga yung process that would lead to the declaration of this Chinese diplomat, Persona Nangrata.
13:12.8
Okay. Tumukin pa po natin yung issue.
13:14.8
Why do you think China is so brazen to do something like this?
13:18.8
How much of this is actually perpetuated by the cozy relationship initiated by the previous administration?
13:27.8
I will go back to that. Kasi hindi naman dating ganyan. Although may mga incidents na ganyan.
13:32.6
Ewan ko natatandaan mo, dun pa nangong pa ni Gloria Macapagal-Arroyo, yung nagalit yung Justice Secretary, si Perez yata.
13:43.4
O yata eh. Kasi gusto nung Chinese Ambassador na palayain yung mga Chinese Fishermen.
13:49.6
Tapos supposedly nagdala siya ng opia yata. Or what? Nagalit si Secretary Perez.
13:54.6
Ewan tatandaan mo yun. So ayun, they would rather prefer that. Talagang ginagamit talaga nila yung mga informal channels.
14:01.4
That's how they operate. Pero I think nabigyan talaga sila ng pweba nung time ni former President Rodrigo Duterte.
14:15.4
May mga nadidinig pa nga ako, although hindi dapat nating confirm. Like for example, the former ambassador, yung pinalitan ng current ambassador.
14:26.4
Ito nadidinig ko lang. I heard this as early as 2016.
14:31.2
Ito nadidinig ko sa grapevine sa DFA. Kasi hindi na rin natutuwa yung mga ilang tao sa Department of Foreign Affairs.
14:36.2
That the Chinese ambassador then has direct access to Malacanang.
14:42.2
Oo, madami. Madaming mga ano.
14:46.2
That former ambassador could communicate directly dun sa dating Executive Secretary. Yung aide de camp nung dating Presidente.
14:59.2
He could communicate.
15:01.2
Yan ha, hindi ako sinasabi. Nadidinig mo lang.
15:04.2
So siguro Christian, dapat talaga kung magkakaroon man ang investigation, let's start kung saan ba seemingly naging so blazant yung Chinese embassy.
15:15.2
Nung panahon ni former President Rodrigo Duterte, why was the Chinese embassy, Chinese diplomats given so much leeway in of course reforming their business in the realm of diplomacy?
15:29.0
Pero even then, mukhang ginagamit lang naman ito ng China for propaganda purposes.
15:35.0
Kasi malinaw naman yung position ng national government na kung meron man talagang conversation na ganyan, which is doubtful in the first place, it's not binding. Right?
15:44.0
It's not binding. Sila na mismo nagsabi nun eh. Siguro inalok nila ulit. I'm not in a position to say ito. I can only speculate. Inalok nila ulit.
15:56.8
Tapos nung napansin nila, medyo reluctant yung Philippine government. Doon na sila napikon.
16:01.8
May lumabas na article eh sa China's morning post, South China morning post, na ang argument nung author of course, napikon yung Chinese, they got so frustrated with us.
16:15.8
I think the reason they really got frustrated is the fact that this current administration simply do not want to continue what started during the previous administration,
16:24.8
na talagang they conduct.
16:26.8
Mga under the table side deals regarding sa fishing sa Scarborough Shoal.
16:31.8
Tapos ewan ko, natatandaan mo pa nung panahon ni dating President Rodrigo Duterte, sabi pa niya, the Chinese ship's navy could operate even in Philippine.
16:41.8
Sabi niya sa EEC natin, huwag lang nakakaras yung Philippine Coast Guard. So madaming mga ganun eh.
16:47.8
Oo. Ang point dito, sorry. Ang una kong naisip nung binanggit niyo yan, na nung napikon yung, supposedly napikon yung China,
16:55.6
dahil ayaw ipagpatuloy nitong current administration, yung arrangement nila before, ang instinctive na na pumasok sa utak ko,
17:03.6
eh ano bang pakialam niyo? Eh bago na presidente.
17:07.6
Oo nga eh. Pero sa kanila talaga, sabi nga nila, we have always been consistent. So pag ganun yung kakausap mo, I'm always consistent.
17:14.6
I will also expect you to be consistent. Ignoring the fact na mayroon ng change in management. Nagkaroon na election eh.
17:21.6
They should know better.
17:23.4
Kaya katulad yan Christian, ikukwento ko sa iyo. Again, I was talking with a Chinese academic naman,
17:31.4
dun pa sa ano, from the Peking University, dun sa webinar. May kasama akong Indonesian, may kasama akong Amerikano. Si Greg Poling was there.
17:41.4
Then an Indonesian diplomat. Galit na galit sa akin yung Chinese academic. We have always been consistent. You're always changing.
17:51.2
You, Pilipinas. Sabi ko, well we change because we change government. We have election.
17:57.2
This is something that, sinabi ko kay Greg, Americans and the Indonesians can very much understand and empathize with me.
18:05.2
Hindi ko lang masabi. Kayo kasi hindi kayo nagbabago ng gobyerno. Palagi kayong komunista. So kaya kayo can afford to be consistent in your policy. Iba kami eh.
18:14.2
Pero ganun nga siguro ang tingin ko. Kaya sila napipikol, nagbabago.
18:20.0
At kapag nagbago tayo, it's talagang given yan because nagbago yung tao sa gobyerno. Nagbago ang patakaran.
18:27.0
Although yung pagbabago naman, hindi naman ganun din ka-drastic. But that's the way of liberal democracies na nagkakaroon tayo ng eleksyon.
18:36.0
Eto sir, may very important phoning question. This makes sense.
18:41.0
Kung naituro sa tinatanong ko kanina, wala ba liability yung si Vice Admiral?
18:46.0
Assuming na totoo nga yung sinasabi ng China, e ba't siya nakipag-usap?
18:48.8
Ang tanong dito, e hindi ba medyo mahina rin yung ilang mga sundalo natin, yung ilang official ng militar natin?
18:54.8
Kung totoo man ang nangyari yan, to fall into the trap of China, they should know better, di ba?
19:00.8
Hindi. Iisipin ko na sa perspektibo ni Admiral Carlos, ayoko ng commotion eh.
19:07.8
So titignan ko rin yan sa safety yung mga aking mga tao. Kasi nakikita mo, madaling sabihin na
19:17.6
we have to hold Vice Admiral Carlos accountable for this.
19:22.6
Ba't tignan mo rin sa lugar niya, nakikita mo doon tuwing nagpapadala ka ng supply ship mo,
19:28.6
sampu o sampung Chinese maritime militia nandoon, limang Chinese coast guard nandoon, tapos magpapakita pa sila doon sa horizon, magpapakita pa sila ng grey ship.
19:40.6
Samantala, titignan mo ilan yung asset mo sa West Com.
19:45.4
So in a way, I have to take into account, if you're a commander, titignan mo yung kumaga correlation of forces there.
19:51.4
So agad mga rin, gusto mo at least routine, normal yung resupply mission, given the fact na very intimidating yung overwhelming presence
20:01.4
ng hindi lang Chinese navy, Chinese coast guard, at lalo na yung Chinese maritime militia.
20:07.4
We understand that, Professor. Pero nga siyempre, for something as serious as this, hindi ba dapat ininforman lang niya
20:14.2
yung kanyang AFP chief of staff general, and of course, he should have known better, assuming again ha, kung talaga nangyari ito,
20:22.2
eh dapat ininformin DFA. Kasi napaka-seryoso nito eh.
20:25.2
And kaya nga yung ginagamit ng China to bind the Philippines to this so-called agreement.
20:31.2
Well, bigyan natin siya ng pagkakataon na mag-explain siguro. Ask him. Una kung totoo ba ito, then give him the benefit of the doubt.
20:42.0
So nag-ano na nga yung tao. Decided, of course, to take a leave, no, of supposedly personal.
20:49.0
But I think, let's give him the benefit of the doubt. You know, give him a chance to explain his side.
20:56.0
Lastly, sir, how about the Chinese ambassador? Mukhang hindi pa ba namumura yung Chinese ambassador dito?
21:04.0
Well, sabi nga naman ni President Marcos, remember early, was it late last year, no?
21:10.8
I think it was Senator Subiri who asked na kung pwedeng i-declare persona non grata yung ambassador.
21:18.8
Sabi naman ni President Marcos, tanggalin mo man yan, ang papalit din gagawin yung the same.
21:24.8
But of course, talagang warning, of course, na-discussed sa isang program, no, kung i-declare mo personal non grata, lalo na yung ambassador, gaganta yung mga Chinese.
21:37.8
But wouldn't that…
21:40.8
Understandable yun.
21:44.8
But wouldn't that send a very strong message na huwag niyo kaming ginagago? Kasi masyado niyo kaming ginagago. Napaka-brazen yung ginagawa niyo, di ba?
21:52.8
Well, given, of course, yung ating… Of course, the decision talaga whether to declare that Chinese ambassador personal non grata will be coming from the President.
22:01.8
Naglabasa ng warning ng DFA, eh. Naglabasa rin ng advice ang National Security Advisor. Nagbigay na rin ang position si Secretary…
22:10.8
I think DFA is still weighing things. Kasi nga, sabi ko nga, pag nagkaroon ng tit for tat, ang madi-declare na personal non grata is from the Department of Foreign Affairs.
22:24.8
Yung mga diplomats na nakasay doon sa ating embassy sa Beijing. So, I can understand why nagwe-weigh ng things sa DFA. And of course, Secretary Manalo is in Canada right now.
22:37.8
So, let's wait. It might take…
22:39.6
I think it will be the call of the President to take that very drastic measure.
22:45.6
I haven't heard any instance na nag-declare tayo ng personal non grata ng isang diplomat.
22:53.6
I'm sorry. We have to ask the Department of Foreign Affairs. Ang natatandahan ko, of course, yung talagang… It was very disastrous on our part, yung ambassador natin sa Kuwait na nag-declare na personal non grata ng Kuwaiti government.
23:08.4
So, kasi yung implications niyan. Pag talagang tinuloy mo, magkaroon ng tit for tat. And this might lead, of course, to downgrading ng diplomatic relations between the Philippines and China.
23:20.4
Let's see. This is a call that the President will have to make.
23:25.4
Ano lang, sir. Himahin ko pa ng konti yan before I let you go. Kasi nga, lahat naman yan, of course, it depends. Pero meron ba parang thresholder standards when it comes to declaring a diplomat personal non grata?
23:38.4
Kunwari, meron ba parang idea kung gaano kaseryoso yung dapat gawin niya? Kasi ito, war-topping na ito eh.
23:44.4
Oh, yan. Pwede. Usually, mga accusation ng espionage. Tatandaan mo sa Amerika, minsan dideclare nila yung mga Russian diplomats na…
23:54.4
May instance na napansin nila, yung mga Russian diplomats talaga nagkukondak ng active espionage. Meron silang mga safe houses sa Virginia na supposed to be.
24:06.2
May diplomatic cover sila. Suspensya ng US, of course. Mga agents sila nung Federal Intelligence. So, they were declared personal non grata.
24:15.2
Gumanti naman yung Russia din. Dineclare yung mga ilang American diplomats sa Moscow as personal non grata. So, ganyan eh nangyayari.
24:26.2
But I don't think, in my recollection, we haven't really reached that point when we have declared a diplomat personal non grata.
24:36.2
Okay. Sige, sir. Maraming maraming salamat po for joining us and for sharing your insights dito sa napaka-seryosong bagay na pinag-uusapan natin. Sa ulitin po, Professor Renato de Castro.
24:48.2
Thank you, President. Again, sabi ko nga sa'yo, I'm at your beck and call.
24:52.2
Grabe naman, sir. Maraming salamat ha. Regards po kay…
24:55.2
Well, bakit naman? You're a… puli ka ng aking… my better half.
25:01.2
Congratulations kay Ma'am de Castro. Congratulations on her appointment.
25:05.2
Okay, sure. Sasabihin ko sa kanya.
25:06.2
Thank you. Thank you.
25:07.2
Okay. Good night. Good evening, Christian. And regards to your family.
25:10.2
Apo. Yan po si Professor Renato de Castro. Nakausap natin.
25:17.2
Ano, malinaw ba yung issue sa inyo? Hindi ba napaka-brazen? In Tagalog, garapal. Di ba? Hindi ba napaka-garapal ng ano?
25:29.2
Wait lang. Merong time yung message.
25:33.2
Hindi ba napaka-garapal ang ginawa ng China na ito?
25:36.2
Sa kanilang nanggaling information na yan, sinasabi, nagkaroon daw ng agreement between the head of the west commandant then.
25:45.2
Western Command. Yung nandun sa bahagi ng Palawan. Yung may sakop doon sa ating mga operasyon pagdating dyan sa Ayungin Shoal.
25:52.2
Nakakapag-usap daw sa isang Chinese embassy official by phone. At doon daw pumayag doon sa agreement na iyon. Diba? Magpapaalam kami o magre-resupply kami ng BRP Sierra Madre.
26:03.0
At hindi kami magdadala ng construction materials.
26:08.8
Dahil alam niyo po, di ba, mukhang iniintay na lang naman ng China na gumuho yung ating BRP Sierra Madre
26:13.2
para mawala na tayo ng presence doon.
26:15.8
And it's only a matter of time.
26:17.2
Pag nakita niyo itsura noon, sabi nga na isang wise man na makamakausap natin in the future,
26:22.8
eh mukha na siyang ghost ship.
26:25.1
Okay? So, importante po na mga kumpi na yan.
26:27.4
Eh kaso, ginagamit ngayon ng China yung supposed discussion na yun.
26:33.0
By phone, between these lower level officials, para i-bind yung buong pamahalaan ng Pilipinas.
26:39.8
Teka, nag-usap tayo eh. May agreement tayo.
26:42.5
At pag tinitingnan niyo po yung narrative ng China, eh parang sila po yung agrabyadong agrabyado.
26:48.9
Nakakaawa naman, oh.
26:50.7
Grabe. Nakakaawa naman ang China. Parang sila po yung nagrabyado.
26:56.1
Kaya ganun pong gagawin niyo, mag-iingat po kayo sa mga nababasa niyo mga ganyang information from China
27:01.4
kaya na mas busisiin natin.
27:03.0
Pero siyempre, kung totoo talaga, eh dapat meron ding managot, diba?
27:07.4
Kasi, dapat naman ganun, diba?
27:09.9
Diba dapat mas alam natin kung paano mas dumiskarte.
27:13.8
Kasi hindi naman, ah, medyo wais yung ating kausap, no?
27:21.5
para may dumadaan, ah.
27:29.1
Wait lang po, sandali lang, ah.
27:33.0
Parang may umuhaahon sa dagat, ah. Sino ba to?
27:43.0
Diyos ko, ano to?
27:45.9
Oh my God. Bakit may lumabas dito?
27:49.9
Sino to? Oh my God. Hello?
27:53.2
Ba't may lumabas?
27:55.5
Ba't sumulpot? Paano kayo nakapasok?
28:01.1
Busta? Paano nakapasok?
28:03.0
Eh, magdala akong mansalas para sa'yo, eh.
28:08.9
Magdadala lang sana ako ng mansalas, eh.
28:12.8
Lagi mo kasi ako nalangit, eh, na pinupulsak yung mansalas.
28:17.0
Kaya, magdadala sana ako.
28:19.1
Eh, nakita ko, may seryoso pala kayong usapan.
28:22.6
Napaka-seryoso yung usapan nyo, eh.
28:25.5
Mukha may umuhaahon mula sa karagatan, no?
28:33.0
Umuhaahon gano'n, no?
28:35.0
Uy, sali ako sa usapan nyo.
28:37.0
Hindi ako magpapahuli, eh.
28:39.4
Hindi naman mukhang syokoy.
28:41.0
Hindi naman mukhang syokoy.
28:46.0
Bakit basang-basa yung iniisip ko?
28:48.0
Hindi ko nangatin nulo, eh.
28:49.0
Basang-basa pa rin.
28:50.3
Wala, nakikita ko sa thought bubbles mo, eh.
28:53.1
Pero, katulad ni Ikwan, katulad ni Professor De Castro,
28:56.9
ako rin naman ay at your beck and call.
29:01.5
Eh, ba dapat lang.
29:03.6
Ay, may kasabihan, no?
29:05.2
Ito yung ating kasabihan for tonight, no?
29:08.0
One edu mansanas a day keeps the bad guys away.
29:12.1
Yan po ang ating, no?
29:13.6
Yung ating mga kasabihan.
29:19.7
Pero, paano kayo nakapasok dito?
29:21.2
Diba, pwede na mga seryoso pa rin ba ang usapan dito?
29:24.5
Napaka-seryoso na usapan niya, eh.
29:28.3
Eh, dapat ba seryoso ang treatment kung ginagago tayo ng China?
29:31.5
Dapat ba seryoso ang usapan?
29:34.5
Alam mo, nung una kong meet sila,
29:38.4
punta akong Hong Kong,
29:40.2
Noong after ng standoff, no?
29:42.8
Pag-harap ko sa kanila,
29:44.2
tatlo na mga six-footer
29:45.9
na Chinese Communist Party ang kaharap ko.
29:48.6
Sabi ba naman sa akin, no?
29:50.4
What is our agenda?
29:52.4
What is our agenda?
29:54.5
Eh, siyempre, alam naman nila.
29:55.8
O, alam naman nila kung anong agenda.
29:58.5
Yung kinukang ka kagad,
29:59.9
yung binubuli ka, diba, sa meeting,
30:01.9
bago magsimula yung meeting,
30:03.0
pero nakita ko kagad yung weakness nila.
30:07.7
So, ang sagot ko sa kanila,
30:09.6
our agenda is our imminent invasion of China.
30:14.6
Nagkatinginan sila.
30:15.8
Tinginan silang gano'n, no?
30:18.1
Bago sila sumagot,
30:23.2
We are having problems.
30:25.7
We don't know what to do if we win.
30:28.8
Ayun, umiti na sila.
30:31.1
Pero na-disarm na.
30:34.2
walang sense of humor.
30:35.7
Walang sense of humor.
30:37.3
Pwedeng ikutan to eh.
30:40.3
Yung mga walang sense of humor,
30:43.6
Imbis na tayo yung pinipredict nila,
30:46.2
Dapat sila yung pinipredict natin.
30:48.9
May tanong lang ako.
30:50.7
Napaka-importante yung tanong.
30:57.9
Kasi masyadong baba sa screen eh.
30:59.6
Pwede ba kumakat ng konti?
31:01.1
Pwede, pwede, pwede.
31:03.0
Kung hindi naman masama.
31:06.1
Yan, pwede, pwede.
31:06.4
Huwag masyadong ilalapit yung mukha sa camera
31:09.0
dahil hindi na po tama yan.
31:12.4
Mas maganda na lalaki ba pagka yan?
31:25.5
Parang pampasa ron.
31:32.5
Napaka malait ulit eh.
31:39.9
May ikpit po natin pinagbabawal
31:41.5
ang pagtatanggal ng salamin.
31:43.0
Yan po yung tatlong patakara.
31:44.2
Yan yung tatlong ano,
31:45.1
reminder sa atin.
31:46.1
Ito yung haharap.
32:07.9
Hindi ko alam sino nagsimulaan yung mga
32:11.4
Naging apple tuloy.
32:12.8
Hindi ko alam sino yung
32:18.5
Friends like this,
32:19.7
who needs enemies, no?
32:22.6
Friends like this.
32:24.7
For some reason ah,
32:26.5
kumakagat yung Edu Manzanas eh.
32:28.4
No pun intended ah.
32:33.7
Ang problema ko yan,
32:35.6
kailangan ko yan sa Edu eh.
32:37.8
Baka may insecure.
32:42.2
Shout out kay Mr. Edu Manzano ah.
32:44.7
Tapalala natin siya.
32:45.7
Actually, siya yung kawin-awin na
32:47.0
umorda ng t-shirt na to.
32:49.7
Kailangan ko yan sa Edu, no?
32:52.6
Ingat lang po kayo kay ano,
32:56.3
Talagang alam ko,
32:57.2
may insecure kayo
32:58.0
pag kinumpara kayo dito
32:59.0
kay Edu Manzanas, no?
33:00.1
Medyo malayo, malayo.
33:03.4
Kay Pican niya si Maricel.
33:04.6
Nakala ko nga siya yung
33:05.4
aakay kay Maricel Soriano eh.
33:07.2
Nung hearing siya sa edi.
33:08.6
Tsaka alam niya bang
33:09.3
fluent in Spanish siya, no?
33:15.3
lasalista yan eh,
33:16.5
yung mga bench boys.
33:18.0
Yung mga bench boys yan eh,
33:19.2
yung mga lasal eh.
33:19.8
Yung mga ginugulpi namin
33:20.9
nung high school kami.
33:23.6
Move on, move on.
33:26.5
Pag hindi kaya sa papuwi eh.
33:33.3
Parang China yan eh.
33:34.4
Yung mga China mga bully.
33:37.2
kaya natin i-psychosocial profile
33:40.4
Ang problema tayo,
33:41.3
tayo yung napoprofiling nila eh.
33:44.6
nagmamagaling tong guest natin eh, no?
33:46.6
Parang daming alam eh.
33:47.6
Parang hindi nabilib doon
33:50.3
Sige, indulge natin.
33:52.2
Biglang umahod eh.
33:53.2
Kaya kaibigan ko yung asawa noon.
33:58.6
Asawa niya yung professor.
34:02.7
Kaya hawak na hawak siya
34:04.4
yung asawa niya eh.
34:06.6
History professor yan.
34:09.5
how should we deal with this
34:11.1
Chinese narrative?
34:17.3
dito sa nangyaring ito,
34:19.7
isa lang ang message natin.
34:21.6
Minsan nakakagulo kasi
34:22.6
kung may iba't-ibang message eh.
34:24.6
Kung ang ating message ay,
34:28.7
mag-stick na tayo ron.
34:30.1
Mag-stick na tayo ron.
34:31.2
Huwag na nating banggitin yung,
34:39.7
Dahil magmumukhang meron,
34:42.4
oh, magmumukhang,
34:43.7
magmumukhang meron nga nangyari,
34:46.6
Kung ang ating linya ay,
34:49.7
eh, deepfake yan,
34:51.0
i-maintain na natin yun.
34:52.5
Kung ang ating linya ay wiretap,
34:54.1
di yun na lang, no?
34:55.6
Ah, yun na lang ang gawin natin, no?
34:57.9
huwag nating lagyan ng mga,
35:00.6
ibang mga pangyayari
35:01.9
na pwedeng gamitin laban sa atin.
35:03.7
Pwedeng butasan yung ating,
35:05.9
solid na narrative.
35:10.8
pinag-leave natin yung head ng Westcom.
35:13.7
hindi related dito.
35:15.8
whether related o hindi,
35:18.3
ang iisipin ng mga tao,
35:21.8
sana hindi na natin pinag-leave.
35:23.3
tapos pinagsalita na natin,
35:25.2
hindi naka-off yung cellphone.
35:28.1
mas maganda kasi,
35:28.9
kung may naka-crisis management ito,
35:31.8
Na hindi masyadong,
35:35.7
alam naman natin,
35:37.3
there's such a thing as war
35:41.9
Baka ang tingin natin ang gera,
35:44.7
yung mga barilan,
35:46.0
yung water cannon,
35:51.4
war by other means yan eh.
35:57.0
yung kalaban natin,
35:58.6
hindi lang yan ruthless,
35:59.9
hindi lang yan bully.
36:02.0
Hindi yan mga amateur eh.
36:04.0
Expert yan sa psychological warfare.
36:06.6
Expert yan sa propaganda.
36:08.7
Expert yan sa hacking.
36:11.0
Expert yan sa intelligence,
36:12.6
counter-intelligence.
36:17.0
magpapakita ng mga butas
36:19.6
katulad nga nang sabi ni
36:20.7
Professor De Castro,
36:25.3
ay ideological yan eh.
36:27.8
Komunista yan eh.
36:29.3
Kahit lumaru sila sa mga Amerikano
36:33.6
kahit sumama sila sa global economy
36:37.6
Hindi nawawala yung kanilang ideology.
36:40.5
Yung basic fundamentals
36:42.0
ng kanilang ideology.
36:43.5
They are an ideological state.
36:45.3
Kaya mahirap silang biyakin.
36:48.2
hindi tayo ideological state.
36:50.2
kung hindi tayo mag-iingat,
36:53.1
madali tayong biyakin.
36:54.7
Katulad nga nyan,
36:56.4
meron kang gobyerno na pro-China,
36:58.5
meron kang gobyerno na anti-China,
37:00.9
And everything in between.
37:03.0
imamaximize yan ng mga,
37:04.4
mga bansang katulad ng China
37:06.3
na very ideological,
37:10.5
magkaroon tayo na isang bansa
37:11.7
na medyo ideological.
37:13.3
Katulad sa Europe,
37:15.3
May demokrasya sa Europe eh.
37:16.9
Hindi execution demokrasya eh.
37:18.4
Para hindi magkaroon,
37:19.6
magkaroon ng ideology.
37:22.1
especially yung mga Scandinavian state,
37:25.1
They're one of the most democratic country in the world,
37:27.9
if not the most democratic.
37:29.9
Pero may ideology yan.
37:31.9
Hindi nagbabago basta-basta
37:33.4
ang kanilang foreign policy.
37:35.4
Hindi nagbabago yung kanilang social welfare.
37:38.6
Hindi nagbabago yung kanilang civil liberties
37:41.6
at saka human rights,
37:42.8
et cetera, et cetera.
37:44.4
So, demokrasya sila,
37:46.6
pero sila ay ideological.
37:49.6
mahirap mag-drive ng wedge
37:54.5
sa mga bureaucrats, no?
37:57.5
kasama yan sa ating weakness.
37:59.6
Kaya dapat mas triply tayong maingat.
38:02.3
Dahil yung ating kaharap,
38:05.2
Yung ating kaharap
38:06.4
ay hindi mga amateurs.
38:09.3
at very powerful, no?
38:14.7
sumingit sila sa atin, no?
38:18.2
i-optimize yung ating weaknesses.
38:22.0
Maraming nababola si Ronald Llamas dito, oh.
38:24.6
President Marcos,
38:25.6
i-appoint nyo na to.
38:28.6
Pero itong tanong ko, no?
38:30.0
Maganda yung binabanggit nyo, seriously, no?
38:32.2
But isn't it too late for that?
38:34.4
Kasi masyadong fractured,
38:37.0
masyadong messed up
38:38.2
yung ating political system
38:39.6
to even talk about
38:41.1
an ideology as a nation.
38:44.6
Well, may mga minimums.
38:46.0
May mga minimums.
38:51.2
parusahan natin yung mga taksil.
38:53.8
Yung mga trisonos, no?
38:55.8
Yung mga binenta yung ating bansa.
38:57.8
Dahil wala mag-erespeto sa atin, no?
39:00.4
Kung yan, ay papalampasin na lang natin
39:02.4
ng ganyan-ganyan.
39:04.2
May mga minimums.
39:05.7
pagpalagay mo lang,
39:06.4
wala tayong ideology.
39:08.5
pwede ba tayong magkaroon
39:09.7
ng mga minimum laws,
39:15.5
May mga ganun ba?
39:18.7
Foreign Interference Act,
39:19.9
yung pinag-uusapan niya yan.
39:22.5
yung nakaraang presidente,
39:24.5
Kung yung ginawa niya
39:25.4
ay unconstitutional,
39:26.9
papalampasin na lang ba natin?
39:28.7
Eh, bakit yung Senado
39:29.7
ayaw magkaroon ng hearing
39:32.1
gentleman secret agreement na ito,
39:37.4
ay ginagwardyahan
39:40.2
ex-president na ito
39:41.4
na pwedeng naging taksil?
39:44.0
Yung mga ganun ba?
39:44.9
Mga minimums man lang.
39:46.6
Mga minimums man lang, eh.
39:49.5
ginawardyahan ba?
39:51.9
baka may humaharang.
39:55.4
Baka pwedeng may humaharang
39:56.8
at may gumagwardya.
40:08.6
hindi naman talaga ideology.
40:10.5
Pero mga minimums yan
40:11.8
na dapat meron tayo
40:13.2
bilang isang bansa.
40:15.3
Pero ano yan, ha?
40:16.2
Diyan sa sinasabi niya na yan,
40:17.4
ang laking bagay niya
40:18.3
ng Department of Education.
40:19.8
Hindi ko sinasabi na
40:22.5
kay Sarah Duterte.
40:25.7
Parang sinasabi mo.
40:26.9
Parang sinasabi mo rin eh.
40:30.0
alam ng Panginoon
40:30.6
yung pumasok sa utak ko.
40:33.2
incidental na lang
40:34.6
Secretary of Education.
40:40.8
ng ating basic education
40:43.3
that sense of patriotism.
40:44.9
At hindi mo kailangan
40:48.6
No comment nga eh.
40:55.3
No comment nga eh.
40:57.6
Hindi, ang point ko kasi,
40:59.0
pag talaga inculcated dyan
41:01.6
sa ating education system,
41:03.1
talaga ma-instill mo yung ano eh.
41:05.1
di ba pag yung mo yung
41:05.8
panatang makabayan?
41:07.6
Pag doon naalala ko pa
41:08.4
yung luma eh, no?
41:09.7
Pag yun lang talagang
41:13.9
sarap maging Pilipino.
41:17.4
yung mga nagsasabi sa iyo
41:18.3
ng mga politiko na,
41:20.0
dapat maging makabayan ka.
41:22.2
Eh, bakit inihimo nyo yung
41:25.5
Parang may disconnect,
41:31.6
Dapat turuan ng patriotism
41:34.2
ang ating kabataan.
41:35.9
Pero pag nakita nila yung
41:37.2
pinakamataas na pinuno ng bansa,
41:40.9
Isinasanla yung kanilang
41:45.0
Eh, mawawala ng visa
41:47.6
about patriotism.
41:53.1
Panatang makabayan.
41:54.5
Mawawala ng kahulugan.
41:55.7
Dahil nakikita naman nila,
41:57.2
eh, yung pinakamataas nga
41:58.3
na opisyal ng bansa, eh.
42:01.1
Eh, isinasanla tayo, eh.
42:03.8
yung nagsanla na yan,
42:04.9
parusahan man lang.
42:07.4
Parusahan man lang.
42:14.6
Hindi ko bibigyan naman
42:20.2
Ano mo sasabihin ko?
42:23.2
Ako ba magpaparusa?
42:27.2
Kung ako lang dapat,
42:28.7
Pero hindi akong paparus, eh.
42:31.7
Bakit parang galit ka?
42:33.7
No comment na ako dyan.
42:35.7
No comment, no comment.
42:41.2
Yung war by other means, yun.
42:42.7
Yung outside of the conventional war.
42:44.7
Kasi influence operations
42:45.7
yung ginagawa ng China,
42:46.7
or in particular,
42:48.7
malign information.
42:51.7
ang bahasa ko kasi,
42:52.7
I don't know whether you agree, no?
42:53.7
Parang mas reactive yung
42:58.2
Kumbaga sa laro ng basketball,
42:59.2
nagre-react lang, eh.
43:00.7
Kumbaga we're not actually
43:02.7
dictating the pace.
43:09.7
dyan lang galing si Sun Tzu, eh.
43:11.7
Kaya kahit papano,
43:12.7
pinag-aaralan nila yan.
43:14.7
At ang isang basic tenets
43:20.7
pinag-aaralan tayo maigi, eh.
43:24.7
Anong mga vulnerabilities?
43:25.7
Pwede ba i-trap ito mga ito?
43:27.7
Pwede ba i-reverse trap ito mga ito?
43:29.7
Pwede ba i-honey trap?
43:31.7
Pwede ba i-compromise?
43:34.7
I-compromise ito mga ito?
43:35.7
So, gagawin nila yan, eh.
43:38.7
Parang yung mayor sa Tarlac,
43:41.7
Na hindi malinaw.
43:44.7
O ng citizenship,
43:46.7
Tapos ngayon, eh, may Pogo.
43:48.7
Nakikita nila na ito ay pwedeng gawin sa bansang ito, eh.
43:51.7
No? Pwedeng gawin.
43:52.7
So, ganun yung ginagawa nila.
43:56.7
Kailangan may ganun din tayong pagtingin sa kanila.
43:58.7
Kailangan ma-profile natin yung mga yan.
44:00.7
Kailangan mapag-aaralan natin how their system works.
44:04.7
Limawa, nung dating pumunta ako sa China,
44:06.7
nakasabay ko ro, no?
44:07.7
May delegation yung PDP laban.
44:10.7
Nandun si Gloria Macapagal-Arroyo,
44:12.7
nandun si Secretary Cusi,
44:14.7
nandun si Melvin Matibag.
44:19.7
Party to party talks.
44:21.7
Ang tema, ideology.
44:24.7
Eh, wala namang ideology yung PDP laban, eh.
44:26.7
Lalo na yung mga piladala nila roon.
44:28.7
Binigyan pa sila ng tatlo o dalawang volumes
44:31.7
ng Xi Jinping talk.
44:35.7
sabi ko dun sa ambasador,
44:39.7
Walang babasa niyan.
44:41.7
Walang babasa niyan dyan sa mga binigyan nyo na libro.
44:44.7
Si Cusi, si GMA, si Melvin Matibag.
44:49.7
ibig sabihin, kabisadong-kabisadong nila tayo.
44:52.7
Tapos tayo, hindi natin sila kabisado.
44:54.7
Hindi natin nauunawaan,
44:57.7
ano ba yung ibig sabihin ng socialism with Chinese characters?
45:02.7
Hindi natin alam po ano yun.
45:04.7
Anong kaibahan nung panahon ni Mao,
45:06.7
panahon ni Deng Xiaoping,
45:07.7
at saka Xiao Enlai,
45:08.7
at panahon ngayon ni Xi Jinping?
45:11.7
Yung tatlong major epochs
45:13.7
ng Chinese Communist Party.
45:15.7
Hindi natin alam yun eh.
45:16.7
So paano natin lalabanan yung mga ganyang klaseng kalaban
45:20.7
na napakalakas na nga?
45:23.7
Tapos hindi natin mauunawaan,
45:24.7
ano ba talagang paniniwalaan nila?
45:26.7
Ano ba yung mga strategy ng mga ito?
45:28.7
Ano ba yung wolf diplomacy?
45:31.7
Ano ba yung mga away between
45:33.7
the PLA and the Communist Party
45:35.7
and the Communist Youth League?
45:37.7
Yung mga ganun ba na
45:38.7
kailangan pinag-aaralan yan
45:40.7
ng ating gobyerno,
45:41.7
ng ating militar,
45:42.7
ng ating military,
45:44.7
ng ating establishmento
45:48.7
na nag-de-deal with China?
45:51.7
Yan lang ang sinasabi ko.
45:52.7
Para hindi na mangyari yung mga ganyan
45:54.7
na ginagamit ng China,
45:56.7
itong nakukan tayo,
46:06.7
hindi naman ako nagmamagaling.
46:08.7
asahan natin na gagawin sa atin yan.
46:12.7
mga gago talaga yung mga ganyan eh.
46:15.7
alam na natin mga gago,
46:16.7
nagpapakang gago pa tayo,
46:17.7
eh mas gago tayo.
46:21.7
May init yung ulo ah.
46:27.7
Gago yan eh, solo lang.
46:29.7
ako po'y nananawagan
46:32.7
Ferdinand Bongbong Marcos Jr.
46:35.7
Pakitanggal na po
46:37.7
Ambassador Jaime Flor Cruz
46:39.7
bilang Philippine Ambassador.
46:41.7
Ambassador to China.
46:43.7
At ipalit nyo na po ito.
46:47.7
Masyado po kasing magaling.
46:49.7
Mas magaling sa akin yun.
46:54.7
tumira kayo sa China
46:58.7
At ang mga patrasi niya,
46:59.7
mga leaders ng Chinese Communist Party.
47:02.7
I-promote na natin yung ano niya.
47:10.7
Hindi siyang classmate niya eh, no?
47:12.7
Oo, classmate na yun, no?
47:14.7
I-promote na natin yung libro.
47:23.7
Pak-check po natin.
47:25.7
disclosure lang, no?
47:26.7
Kasi merong, ano,
47:27.7
merong autobiography si
47:28.7
Ambassador Jaime Flor Cruz.
47:30.7
Ang ganda-ganda, no?
47:31.7
Nagkaroon po ako ng dalawang kopya.
47:32.7
Alam niyo po ako kung bakit?
47:34.7
Yung isa po, signed copy.
47:35.7
Ang sarap ba sa akin na nakaka-enjoy?
47:37.7
Pati yung love life niya nandun eh.
47:40.7
Hindi ko nagkagulit.
47:42.7
Maganda yung kwento niya.
47:43.7
Sabi ko ayos na ah.
47:46.7
Pogi natin ambasador ah.
47:50.7
Hindi, hindi, hindi.
47:51.7
Nagkaroon ako ng dalawang kopya eh.
47:52.7
Nung natapos siyo pa,
47:53.7
nung natapos yung Cultural Revolution,
47:56.7
yung mga kababaihan ng China.
47:58.7
Nung nakakita sila naman
48:00.7
ng mga foreign students,
48:02.7
O mga foreigners,
48:08.7
parang napaka-conservative.
48:09.7
Parang, parang napaka-conservative.
48:11.7
Cultural Revolution,
48:13.7
nung nakalaya sila,
48:17.7
Kaya sinuerte si Kwan doon.
48:19.7
Ambassador Flor Cruz.
48:27.7
niyo yurakan kayo ni Ronald Llamas.
48:29.7
siya po nagbigay ng dalawang kopya ng libro niyo.
48:30.7
At maraming salamat eh,
48:31.7
Mr. Ronald Llamas.
48:32.7
Ibigay ka ngayon.
48:33.7
Ibigay ka ngayon.
48:34.7
Hindi man iniwala sa host
48:35.7
na niyo yurakan ko siya.
48:37.7
kasi sinasabi niya,
48:38.7
nag-benefit lang dahil sa pagbubukas.
48:40.7
Dahil yung Class of 77
48:41.7
happened 10 years after nung ano,
48:43.7
Cultural Revolution.
48:48.7
nag-benefit lang kayo dahil
48:49.7
gigil yung mga babaes.
48:51.7
Pag tinignan niyo yung mga lumang,
48:55.7
varsity player pala siya sa ano,
48:57.7
sa Peking University.
49:02.7
kahit hindi gano'ng kalaki.
49:08.7
maging Viber message
49:10.7
from 3 months ago.
49:12.7
pumayag na po kayong
49:13.7
maging guest dito sa
49:17.7
Nabanggit niyo na yung si
49:18.7
Tumayatan talagang,
49:19.7
tumayatan talagang maging call eh.
49:20.7
Maging persona ng gratas
49:21.7
si Jaime Flor Cruz eh.
49:23.7
pag in-interview mo ro,
49:24.7
ganun ang maghihayari doon.
49:26.7
pero ang galing eh.
49:27.7
Magaling siya ah.
49:33.7
Talagang alam na alam
49:40.7
binanggit niyo yung
49:43.7
Yung hindi natin alam
49:44.7
kung saan ang galing.
49:51.7
salamat dito sa pagdinig
49:54.7
at saka sino pa isa,
49:58.7
dahil pinag-uusapan nila.
49:59.7
Ang background dyan,
50:00.7
meron napakalaking
50:11.7
bakit nagkaroon ng
50:12.7
ganun kalaki operasyon
50:15.7
Pwede bang hindi alam
50:18.7
humarap sa pagdinig
50:22.7
nung binusisi na ni
50:27.7
Wala kang school records
50:39.7
ano yung bumunin?
50:41.7
Anong nangyari yun?
50:43.7
ang galing daw mag-Tagalog.
50:44.7
Yun daw ang proof na Pilipino.
50:46.7
okay naman yun but
50:48.7
nung pumunta ako sa China
50:51.7
pumunta ako ako sa
50:52.7
Beijing University,
51:01.7
ng mga estudyante
51:04.7
Nam-meet ko yun isang
51:08.7
So, ibig sabihin,
51:10.6
nagtuturo sila sa China
51:12.2
ng ating lengwahe,
51:14.2
ng ating pernaki.
51:15.6
Ginagawa naman ang mga
51:18.7
embassies, di ba? May kilala
51:20.4
akong Japanese na
51:21.3
nasa foreign service. Ang galing
51:26.5
Sana naman, lahat yung mga tinuturoan
51:28.5
nila ay talagang interesado
51:30.5
lang sa ating kultura. Sana.
51:32.4
Wala akong sinasabing iba. Wala akong sinasabing.
51:35.0
Parang gusto yung palabasin na spy, ha?
51:37.0
Wala akong sinasabing.
51:40.2
kainteresado sa ating bansa.
51:43.0
For all yun, baka naman may
51:44.4
lumutang na papeles yan, di ba?
51:45.9
Uy, bigla na gano'n birth certificate, school records.
51:55.0
elementary to high school. Pwede pala yun, ha?
51:58.3
Tapos hindi mo alam kung ano yung homeschool provider.
52:02.6
maipakita yung mga papeles mo.
52:05.3
Kaka parang wala na.
52:06.4
Di ba sa investigation ng
52:08.7
Senator Riza, nagtanong-tanong sila ron sa maliit na bayan,
52:14.4
magkakakilala, di ba? Kunwari, di ba?
52:16.3
Sa lugar nyo, kunwari siguro.
52:17.9
Ay, mga Llamas, kilala namin yan. Lalo yung
52:20.0
isa ron, yung Ronald Llamas. Alam namin, mahilig sa mansaan na siyan.
52:22.8
Pag binigyan naman saan na siyan, hindi
52:24.1
makakarating sa iba yun. Kumaga,
52:27.0
people know each other. Pero sa kanya,
52:30.2
parang wala nakakakilala, no?
52:34.1
hindi nga niya masabi
52:36.6
saan siya nag-aral.
52:37.9
Di ba? Hindi niya masabi
52:39.2
nasaan siya nito habang lumalaki
52:41.9
siya, no? Yung mga ganun ba?
52:44.4
nag-a-pile siya ng birth certificate
52:47.4
nung 17 anos siya, no?
52:49.9
So, ibig sabihin, hindi niya kailangan
52:51.4
habang lumalaki siya ng birth certificate.
52:54.0
No? So, posible, wala siya rito.
52:56.1
Dahil kung nandito ka, kakailangan
52:57.5
yung mo birth certificate para sa maraming bagay.
53:00.3
Tsaka, ano, parang, ano,
53:03.5
bigla ka na sa mall pot during the elections,
53:06.8
although, ang update dyan, nakita ko,
53:09.4
ang sinabi ni, ano, ni
53:10.7
Komilek Chairman na George Garcia,
53:12.7
eh, pwede mag-co-arrant a petition.
53:15.1
Questionin yung K, o karapatan niya
53:17.3
to hold that position. Kasi madaling
53:18.8
ma-establish yan, di ba? Kung inamin niya
53:20.8
na watch the record, di ba?
53:22.6
Ang sabi daw ng Komilek, eh,
53:25.2
sila naman, sumusunod sa
53:28.7
Hindi ko maintindihan ano yung regularity.
53:30.7
Wala nga papeles, eh, tapos nakatakbo.
53:32.4
Anong, anong, anong regular doon?
53:34.6
Di ba irregular yun? No?
53:36.8
So talaga, makausap nga to si Chairman
53:38.8
Garcia, no? Ano ba yung sinasabi nilang
53:40.6
regularity, may regularity
53:43.4
naman daw nung nag-file
53:46.6
Ito ba yung, ano, yung presumption of regularity,
53:48.9
yun ba yun? Yes, yes, yung mga ganyan.
53:50.7
Yan ang paliwanag ng Komilek, so.
53:52.5
Wala kang papeles.
53:54.2
Wala kang papeles.
53:55.5
Hindi naman ako bihasa sa ganito. Alam mong bobong
53:58.4
meron lang tayo dito, no?
54:00.7
hampas lupang host lang naman tayo dito.
54:04.5
Pero diba yung presumption of regularity
54:06.3
applies to those in government?
54:08.1
Eh kung wala ka pa sa gobyerno, bakit may presumption
54:10.2
of regularity sa'yo?
54:12.1
Kaya nga, correct.
54:15.1
Pag nakita ko si Komilek
54:18.4
chair eh, tatanayin ko siya dyan eh.
54:22.4
nakatakbo ng ganyan?
54:23.9
Ilan pa yung mga ganyan
54:25.3
na may mga pogo sa kanilang mulisipyo?
54:27.8
No? Na nung ni Raid,
54:30.1
aba, may mga nakita na mga
54:36.3
may mga seryosong kaso,
54:40.5
Na nagtatrabaho doon sa pogo.
54:42.2
Ibig sabihin, mga sindikato.
54:46.2
So ano yan? Presumption
54:47.8
of regularity na naman, no?
54:51.9
yun yung sinasabi ko.
54:53.8
Laging excuse natin, hindi, demokrasya tayo eh.
54:56.9
Kaya nangyayari yan eh.
54:57.9
Hindi pwede yun, no?
54:59.5
Dapat demokrasya tayo, mas magaling tayo.
55:02.4
Dapat demokrasya tayo,
55:03.7
mas matibay yung ating rule of law.
55:08.3
Pero di ba dapat, ano?
55:09.8
Although, at least may nakikita naman tayong promising
55:12.0
signs ngayon of undoing
55:17.4
ng previous administration.
55:22.0
ang polite term ko dyan, course correction eh.
55:24.3
Parang medyo itinutuwid, no? Although, medyo mahirap
55:26.2
kasi anim na taon yun eh. Diba?
55:28.3
At merong lasting ano yan eh.
55:29.7
Yung policy na ginawa ni Duterte, matinding
55:31.9
impact mo na eh. So,
55:34.1
so far, medyo nakakabawi na ba tayo ng konti?
55:36.3
Gunwari dito, diba?
55:37.5
I can't imagine having this investigation
55:40.3
during the previous
55:41.9
administration. Diba?
55:43.8
Doon nga kumalat yung pogo eh.
55:46.5
Tsaka nga may ito nga, no?
55:49.8
Timbre lang tayo, busina.
55:52.6
Ang daming tumatapang na senador ah.
55:54.5
Medyo quiet kayo sa pogo
55:55.9
nung panahon ni Duterte ah.
55:57.7
Parang tatapang nyo ngayon.
56:01.5
Nadiscover nyo yung
56:02.2
Yamashita Treasure of Courage.
56:10.0
Buti na lang, nahawa sila sa host.
56:29.4
Labasa na ba ng ano?
56:30.6
Nung vulnerabilities?
56:33.6
Hindi, ito, game, game, game.
56:36.3
Sige, sige, sige.
56:41.3
Wala akong pakialam.
56:42.4
Take no prisoner dito.
56:45.6
Walang rules of war dito.
56:47.3
Walang Geneva Convention dito.
56:49.4
Ito na yung mansalas mo.
56:52.2
Wala akong pakialam dyan.
56:54.0
May utang pa ako sa'yo.
56:55.5
May utang pa ako sa'yo.
56:57.6
Dalawa lang ang pag-uusapan natin
56:59.2
sa puntong ito, no?
57:00.7
Bakit may lumabas sa lobo?
57:02.3
Dalawa lang ang pag-uusapan natin
57:07.7
Tatakbo bang senador?
57:10.4
O pag-uusapan natin yung
57:21.2
mahirap yung desisyon na yan eh.
57:28.4
Mahirap yung desisyon na yan
57:30.1
na i-declare ang persona ng grata
57:32.6
yung ambasador ng China.
57:34.9
Baka kasi gumanti kay
57:36.5
ambasador Jaime Flor Cruz, no?
57:42.8
dapat pag-isipang maigi yan.
57:45.2
Yung mga ganyang klase,
57:46.0
mga punitive na atake, no?
57:51.5
Doon po sa mga gustong
57:52.6
makarelate dito, no?
57:53.8
Basayan niya yung libro ni
57:54.9
ambasador Jaime Flor Cruz.
57:57.0
Yung The Class of 77.
58:01.1
sino mas makulay ang love life?
58:02.5
Si ambasador Jaime Flor Cruz?
58:04.9
O itong nag-a-apply na ambasador
58:07.4
na si Ronald Llamas?
58:10.5
Napaka-colorless.
58:12.0
Ang kaulayaw ko lang
58:13.0
ay aking mga halaman
58:14.1
at aking mga libro.
58:17.1
O, yun lang ang mga kaulayaw ko.
58:19.2
Ba't parang may kumukurot dyan?
58:20.9
Ba't maka-day and delay?
58:25.2
Tanong ko sa buhay mo.
58:27.8
Yun yung problema rito eh.
58:30.8
pinoprofiling natin yung China eh.
58:33.2
Dito, pinoprofiling yung
58:36.3
Eh, diba sabi ni Sun Tsu?
58:44.0
ginag-guess ko yung enemy.
58:47.8
May nagtatanong dito,
58:49.5
nabasa ko lang kanina, no?
58:51.6
nagkalat naman kayo sa mga interview,
58:53.1
wala kayong selan, diba?
58:55.2
Lahat ng invitation,
59:00.5
Always available.
59:04.7
Ah, parang ano, parang, parang bawang.
59:10.1
bakit hindi daw kayo lumalabas sa GMA7?
59:12.6
May nagtatanong dito kanina.
59:14.1
Si Eugene Killer yata eh.
59:17.0
hindi pa ako na-invita.
59:19.6
Ah, may kaaway ba kayo ron?
59:24.1
Eh, baka mas mataas
59:25.1
ang standard nila
59:26.0
kesa sa Fox First.
59:28.1
Oo, mataas ang standard dun.
59:29.6
At saka, hindi sila duwag
59:32.7
Matapang sila eh.
59:34.9
ang standard nila.
59:36.2
kulawain na lang natin.
59:38.7
Alam nyo naman tayo.
59:41.4
Fully booked na ako dito.
59:46.7
Dito nga, hindi in-invite.
59:47.8
Bilas simulpot eh.
59:50.8
Nagdala na ako naman saanas eh.
59:53.0
na pinasabi sa akin eh.
59:56.3
Eh, pag ako na-agitate,
59:57.7
talagang nagsasalita ako eh.
60:00.4
Parang ganito, no?
60:01.3
Kung gagawa ng parang
60:02.3
comic strip nung nangyari.
60:03.5
Nangyari ngayong gabi, no?
60:04.3
Meron akong kausap sa bahay ko.
60:07.1
may dalang mansanas.
60:08.3
Sumilip sa bintana.
60:09.9
O, sali na ako dyan.
60:11.3
Agitate ako sa usapan niyo eh.
60:13.1
Parang ganun yung nangyari eh.
60:15.7
hindi na akong galing sa ilalim.
60:18.4
amoy asupre, diba?
60:20.4
Hindi na ganun, no?
60:21.7
Nakapagpagpag na ako, diba?
60:31.9
Nailabas tayo sa mananlob?
60:33.5
Nailang naman ang purpose natin eh.
60:34.9
Mukhang may gustong
60:35.6
i-ventilate yung Ronald Jamas.
60:37.0
Gigil na gigil sa nangyari.
60:38.2
Gustong magsalita.
60:41.2
Oo, na-agitate na.
60:43.7
Kakain ako ng kasoy.
60:45.1
Ako walang nanood ng Netflix.
60:47.2
Ano bang pinapanood yung bago?
60:51.1
Anong pinapanood yung bago?
60:53.0
Ano rin mo yung The Owl
60:54.2
sa Disney Channel?
60:55.8
Ay, nakita ko yan.
60:57.7
Political sa Japan.
60:59.5
Ang pinapanood ko ngayon
61:01.1
sa Disney Channel,
61:03.0
yung bagong-bago.
61:04.8
Yung hindi pa natatapos,
61:09.0
yung Chief Detective
61:12.9
may pagka-comedy yun eh.
61:14.8
May pagka-comedy.
61:16.8
ano rin mo yung The Veil?
61:20.6
Dalawang babae ang bida.
61:23.5
Pareha silang spya.
61:24.4
Pero magagaling na Spy.
61:26.1
Magagaling na Spy.
61:30.8
Mahilig din pala kayo sa Spy movie eh.
61:37.0
maisahan ng China,
61:38.6
dapat alam natin,
61:40.3
paano nila ginagawa
61:41.3
yung kanilang mga
61:44.6
double reverse traps,
61:46.1
at even at triple
61:49.1
Actually, ano yan, no?
61:50.4
Actually, learning experience
61:51.5
nga yung mga nobles
61:53.6
nila Robert Ludlum,
61:56.6
Frederick Forsey.
61:58.3
O, John Le Carre.
62:04.1
pinag-agrehan ah.
62:07.1
Oo, lalo na yung original.
62:11.0
May pinag-agrehan para tayo
62:20.6
pinag-awayo pa natin eh.
62:22.8
One of my favorite
62:24.5
si John Le Carre.
62:27.9
sige, maraming salamat ah.
62:30.3
Asang episode ka na ba
62:34.8
Nasa episode 3 na ako.
62:36.7
Ah, ganito yung mangyayari
62:46.2
Sige, magandang gabi.
62:54.8
Sige lang ako na.
62:56.7
Anday labas natin
63:03.1
Medyo hindi na naman ako
63:04.4
makakatulog nito.
63:05.6
Nagalit na naman ako.
63:08.0
natapyasan na naman
63:11.3
ng self-esteem eh.
63:13.2
pag sa ibang mga guesting,
63:20.1
Yung lahat ng guest po,
63:21.1
lagi accomplished eh.
63:24.4
mission accomplished.
63:24.7
Ako, mission accomplished lang.
63:26.7
matastasa ng ano,
63:30.8
grabe yung balita.
63:33.4
magsasara na pala.
63:36.4
nilagyan na kasi ng mga
63:39.6
nag-atatay nga lang
63:41.4
mawawala na yung view nila.
63:43.3
Mawawala na yung view nila.
63:44.4
Wala na mag-invest.
63:46.1
Wala na mag-invest dyan.
63:47.4
Nalangkot naman ako,
63:48.2
sarapan naman yung buffet doon,
63:52.8
Grabe yung ano nila doon,
63:57.9
the buffet upon which
64:02.3
and found one thing.
64:06.8
isang favorite ko dyan,
64:08.9
Yung sa Manila Hotel,
64:09.8
ang sarap ng buffet doon.
64:11.9
yung ilang-ilang,
64:17.6
di hamak yung sa Sofitel.
64:21.1
pero sulit yung sa ano,
64:22.1
sulit yung sa Manila Hotel,
64:25.7
Huwag natin pag-usapan yung pagkain
64:27.1
dahil tagal na lang
64:29.2
Wala naman nangyayari.
64:32.5
maalala ko na naman
64:37.7
Hindi ako nangyayabang,
64:39.8
inintay ko na yung logistics doon.
64:42.9
may nag-post ng comment eh.
64:44.6
mag-cook off kayo.
64:46.3
walang problema sa akin dyan.
64:48.5
yung mayabang na tao,
64:50.3
masarap ako magluto
64:52.1
Ito yung technique dyan.
64:55.2
baka wala ka alam yun eh.
64:58.9
may kuha-kain ka ba
65:17.5
Masarap yung adobo yun
65:19.2
Yung adobo sa gata.
65:21.9
Pagpadala sa grab.
65:22.8
Pwede naman pagdala eh.
65:24.3
Pwede naman pagdala eh.
65:27.2
nabibili mo lang yun
65:33.3
delivery address namin
65:34.3
dito sa Forbes Park.
65:37.5
papapasukin ba dyan
65:39.7
yung mga proletaryado
65:43.1
kasi hindi ako doon nakatira eh.
65:48.5
nakatira ng ganyan.
65:54.2
Pagdala nyo na lang
65:57.0
pamalit na mga panas
66:02.2
Paulit-paulit na lang
66:06.2
yung panauhin natin.
66:13.5
last question, no?
66:14.5
Pag may gumawa naman,
66:19.2
lumilingon, lumilingon?
66:23.0
Pag may sumigaw sa mall,
66:25.0
di ba lagi kayo nandun?
66:31.0
magkaroon ng violence eh.
66:41.7
Hindi naman akong non-violence
66:42.9
sa tarot ng iba dyan.
66:44.1
Sige, magandang gabi ah.
66:46.1
ginugol pa yung mga tagalasal eh.
66:50.6
Mga bench boys doon.
66:51.7
Naiingit kami dahil
66:52.5
ang kaganda ng kotse nila
66:53.6
tapos kami laka jeep lang.
66:57.7
Ang papogi pa, no?
67:00.8
hindi naman gano'ng kalayo.
67:03.9
at yung mga sasakyan.
67:10.4
Sabi na ng nanay ko,
67:12.0
eh paano ko naging
67:19.3
Kawawa naman si Eduman
67:24.1
sex appeal ko rito.
67:36.0
Nakakalatkad lang eh.
67:41.1
Malayit-layit pa.
67:55.2
Pagbigyan nyo na.
68:00.1
Bila sumulpot eh.
68:01.3
Hindi natin inaasahan eh.
68:05.0
episode niya yung gabi?
68:06.6
Bago tayo magpaalam
68:07.6
meron tayong mga babatiin.
68:09.1
Baka makalimutan ko.
68:14.4
yung pangalan ni Edu.
68:17.3
Napatulanan si Edu.
68:22.3
Kinorect na natin.
68:24.9
nag post ng comment
68:30.3
please greet my son
68:34.3
And this was yesterday.
68:36.5
Ngayong kalungpun
68:37.3
nabasa kasi hindi ko
68:57.3
Madaras pumunod ito.
69:00.3
Kachat din natin yan
69:01.5
dahil nagme-message yan
69:02.7
pag may mga tinatanong.
69:05.2
Ma'am Cora Ignacio.
69:08.3
kay Ma'am Cora Ignacio.
69:15.2
he will be celebrating
69:23.4
Baka makalimutan ko
69:26.2
E binabati na natin siya.
69:37.1
Maraming maraming
69:37.7
salamat po sa inyo.
69:43.9
magpapa-shout out
69:49.0
Happy Mother's Day
69:49.9
sa lahat ng mga mommies.
70:01.5
sa ating mga ina.
70:02.7
Ako in particular
70:04.6
Dahil hindi po tayo
70:07.2
kung nasaan man tayo
70:08.9
Kung hindi po dahil
70:10.6
ng ating mga magulang
70:17.0
nandito na lang po
70:26.2
I'll be perpetually
70:31.8
doon sa sakripisyo
70:33.5
ng aking mga magulang.
70:36.1
Ba yung pinag-aral tayo
70:38.3
ng magandang edukasyon.
70:41.1
opportunities for us
70:42.4
including myself.
70:43.8
So kung hindi naman tayo
70:49.3
yun talagang magagandang
70:52.0
hindi natin makikita
70:53.4
yung opportunities.
70:56.2
ano fan ko talaga
70:57.1
yung nanay ko eh.
71:00.1
happy Mother's Day din
71:05.0
may problema sa VNN.
71:07.5
Hindi ako makakaralit sa inyo.
71:09.4
Eh kasi napakabait
71:22.8
Victoria Bernardo.
71:25.5
dyan po sa Bulacan.
71:28.0
Binabati ko na rin
71:28.7
ang aking father-in-law.
71:31.6
Isa rin po siyang
71:33.4
syempre hindi ko makakalimutan
71:37.5
happy Mother's Day
71:43.9
mas ma-appreciate nyo
71:47.0
Pag nagka-anak kayo
71:48.6
yung tindi ng sakripisyo
71:51.3
bilang isang ina.
71:56.8
be very very thankful
71:58.5
and appreciate them
72:03.0
sabi ni Leonardo Tigas
72:07.8
Sabi ni Annabelle
72:12.5
Maraming maraming
72:26.5
Parang familiar no.
72:27.5
Braulio Sobrepeña.
72:29.2
Hindi mo ba natin siya
72:30.8
Pero maraming maraming
72:32.7
Braulio for watching.
72:37.3
sa kanyang mga anak.
72:42.5
Happy Mother's Day
72:43.9
kaya Miss Rose Williams.
72:45.9
Madalas manood dyan
72:54.0
Belated happy birthday.
72:57.2
Watching from Memphis,
73:00.6
Magandang gabi po
73:08.1
North Caloocan City.
73:15.7
for another episode
73:17.3
Facts First Podcast.
73:22.4
World War II veteran.
73:28.6
Maraming salamat po.
73:31.0
sa ating mga veterano.
73:33.9
Magandang gabi po.
73:34.6
Ako po si Christian Esguerra.
73:35.9
Kita-kita po tayo
73:37.9
Magandang gabi po.
73:55.2
Magandang gabi po.
