00:54.0
Kausap lang niya sa telegram ang tinatawag nilang boss
00:57.9
na siya raw nagbibigay ng instructions sa mga dapat nilang gawin para makalabas ng bansa.
01:04.2
Ito ang red flag na ipinagkibit-balikat ni Angel.
01:08.8
Mapapaisip ka rin na, bakit ang bilis nung pag-process ko?
01:12.3
Nung pinakuha ko nung Bureau of Quarantine, parang lumababalik yung lakas ng logo.
01:17.3
Ah, legit to. Parang legit to dahil nga may ganito.
01:24.6
Mag-ingat sa mga alok na peking trabaho.
01:27.9
Kung natatanggap sa mga messaging app, ito ang karaniwang ginagamit ng mga sindikato sa tinatawag na cyberfraud scam.
01:37.1
Naglabas na nagbabala ang Interpol dahil sa dumaraming kaso ng cyberfraud job sa buong mundo
01:43.9
na ang mga biktima naakit sa alok na magandang trabaho kuno sa ibang bansa.
01:51.3
Dalawa lang ang naging gastos ni Angel.
01:53.8
Pamasahe mula tarlak papuntang airport at ang pocket money.
01:57.9
Na 2,000 piso. Wala nang iba pa.
02:01.0
Free naman daw po yung accommodation.
02:03.1
Saka free po lahat ma'am. Pati mga papeles, pati yung plane ticket.
02:08.3
Free daw po lahat. Kaya man parang nakaka-amaze.
02:19.9
Hindi pa rin sumagi sa isip ni Angel na nabudol na siya ng sindikato sa Cambodia.
02:26.3
Walang ibang inisip si Angel.
02:27.9
Dahil isang di pa na lang siya sa mga pangarap niya.
02:32.4
Siyempre nadahan ka sa immigration, tatanungin kung bakit ka lilipad palabas ng bansa, di ba?
02:39.5
Tourist po. Tourist.
02:41.5
Kasi tourist, ano lang po eh, parang may plane ticket po kami pabalik.
02:45.3
Yun din po yung turo sa amin.
02:46.9
Na kapag tinanong daw po kami ng immigration, sabihin po namin tourist.
02:50.2
Pero naging ibabay yung excitement kasi parang ang sarap sa feeling na
02:53.9
first time in my life na makakapunta ako abroad.
02:57.9
Parang ang bilis nung pangyayari.
02:59.8
Tapos wala mo lang akong ginastos.
03:01.8
May raraos ko na sila.
03:03.1
Yung ganun po, ganun feeling po.
03:08.7
Hindi maaaring gamitin ang tourist visa kapag may alok o magtatrabaho sa ibang bansa.
03:15.2
Pwede kayong makulong o ma-deport pabalik sa Pilipinas.
03:19.8
Dalawang bansa pa ang dinaana ni Angel at ng isa pa niyang kasamang Pinoy bago makarating sa Cambodia.
03:27.9
Pagdating sa Cambodia, hindi sila dinala sa sentro.
03:36.4
Lib-lib ang dinatna nilang lugar at parang nakatago sa ibang tao.
03:41.8
Ang layo po niya sa kabyas na nila.
03:43.6
Tapos yung mga tao po doon, yung mga sasakyan nila, parang yung pangsinauna.
03:47.4
Ang bundok yung paligid na talagang, alam mo, yung isang bundok ma-amaze ka dahil may mga building na nakatayo po doon.
03:55.7
Nasa sampu po, ma'am.
03:57.9
yung sa building na po yun, sa gitna po nung compound na yun, may hospital din po na, building din po ng hospital.
04:10.5
Unang araw ng umano'y office work ni Angel, nakilala niya ang iba pang Pinoy na makakasama niya.
04:17.5
Bago ng trabaho, pinapirma ng kontrata si Angel.
04:20.7
Pero sa halip na 800 to 1,000 US dollars tulad ng usapan,
04:27.9
500 dollars lang kada buwan ang nasa kontrata.
04:31.9
Isa pa itong red flag na napansin ni Angel.
04:35.6
So doon po, ma'am, parang gusto ko po magreklamo kasi natakot na po ako kasi puro Chinese po yung nandun.
04:43.1
Pero pag hindi ko po natapos, yung two years na po yun na nakasaad sa kontrata,
04:47.9
babayaran ko daw po lahat ng ginastos nila.
04:50.1
Nakakumpit na po yung lahat ng babayaran ko kapag hindi po ako naka, hindi ko po natapos yung kontrata.
04:57.9
So nasa 311,000 po, ma'am, yung babayaran ko po.
05:01.7
Wala na po akong nagawa.
05:03.2
Mala call center ang naging trabaho ni Angel.
05:06.6
Pero sa kwento niya sa akin, hindi tunog call center, kundi scammer.
05:12.8
Two weeks or one week po, doon ko na po nalaman yung pinakatrabaho po talaga, ma'am.
05:16.9
So mag-send kami ng mga random messages po sa mga numbers na hinahak po nila sa UK.
05:27.9
United Kingdom po.
05:28.7
Mga British po yung mga kinakausap po namin.
05:31.4
Mga sinasenda ng mga spam messages.
05:33.5
Nung, ano po, nagbibigay po sila ng mga sobrang daming numbers po sa amin, ma'am.
05:38.1
Tapos mag-send po kami ng mga spam messages.
05:40.0
Kunyari po, mag-send po kami ng good morning, hello, hi.
05:44.0
Is-send po namin yun sa mga thousands of numbers.
05:47.2
Oo po, sobrang dami po, ma'am.
05:49.1
Tapos sa buong mga 13 hours or mga 12 hours nagtatrabaho po kami.
05:54.4
Yun lang po yung kakausapin mo po.
05:56.3
Yung mga sinendan mo po.
05:59.3
Yung mga spam messages.
06:01.4
Isa ang Cambodia sa mga unang bansang minarkahan ng Interpol bilang mga scam hub sa Asia.
06:09.5
Sa Cambodia, Myanmar at Laos dinadala ang mga Pilipinong biktima ng cyber fraud job
06:16.7
para magtrabaho sa mga gusaling parang call center ang setup.
06:21.4
Hindi ito ang ipinangakong trabaho sa kanila.
06:24.4
Ko-contact sila ng mga numero sa United Kingdom.
06:27.9
Para mag-invest sa mga peking kripto.
06:32.0
May link po siya, ito sa website po.
06:35.8
Kapag kinlick mo po yung link na po yun, papasok ka na po sa mismong platform sa loob po.
06:42.9
Ganitong ganito ang kwento ng nakilala ni Marian na si Ate Linda.
06:48.9
O tapos, saan parte yung scam?
06:52.7
May apps po kami ipapainstall sa kanila.
06:54.6
Tapos, yung link na po yun, pag kinlick po nila,
06:57.9
sa apps po nila, akala nila, sa apps lang po nila yun, sa cellphone po nila,
07:03.9
hindi po nila alam na kapag kinlick po nila yung link na po yun,
07:07.3
papasok sa po sa mismong system po na, yung sa crypto po.
07:10.9
Kung saan nandun po yung hawak po nung pinaka-head nung cheque.
07:15.9
At dahil hawak ng amo mo, yung platform na yun,
07:19.9
pag nagpasok ng pera, alam mo ba ako na biktima,
07:22.9
nagpasok ako ng pera, ano mangyayari?
07:24.9
Kaya din po nilang kunin yung pera na po yun.
07:27.9
Nung boss ko po, kaya po nilang i-withdraw.
07:32.9
Ang nabudol na si Angel, ginamit pa para makapambudol.
07:37.9
Mala impyerno ang naging lagay nila sa scam hub sa Cambodia.
07:42.9
Nung time na po yun, may isang Vietnamese po na nahuli po siya nung ka-roommate po niya.
07:50.9
Kumakontak po siya sa family niya na gusto niyo pong magpa-rescue.
07:55.9
So pinapalo po nila nung keyboard, nung monitor, sinisipa po, tinatadyakan, binubuhusan ng tubig.
08:03.9
Sobrang takot, grabe nanginginig po kami ma'am.
08:06.9
Pero hindi ko po maiiyak ma'am dahil natatakot nga po.
08:11.9
Sa ngayon po, dahil lahat ay instant, with a click of a button, isang ano lang, sa social media po nangyayari na yan.
08:20.9
Mas malaki yung reach, mas mabilis.
08:23.9
Because of social media and new technology.
08:26.9
And even po yung mismong acto ng panluloko ay nagaganap na rin po online.
08:32.9
So hindi lamang po sila ni-recruit at ni-loko at kinuha sa pamamagitan ng online means o ng modern technology.
08:39.9
Pati po yung ipinapatrabaho sa kanila, online na rin po.
08:44.9
So andyan yung mga tinatawag nating mga modus like phishing, yung pagpapanggap, cryptocurrency,
08:51.9
para po makakuha ng mga fake na mga fake information, mga fake investments, mga ganyan.
08:57.9
At tapos ang gagamitin nga yung mga kababayan natin.
09:01.9
Sinagip ng local police si Angel mula sa pinapasokang gusali at inihatid sa shelter.
09:07.9
Kung gaanong kadali siyang nakaalis ng Pilipinas, parang sumuot naman siya sa butas ng karayom sa Tagal bago makauwi.
09:16.9
Nilakasan ko na lang yung pulog ko, tinanggap ko na lang lahat-lahat, kahit ano mo pong duro-duro, kahit ano mo pong sampal.
09:21.9
Kasi hinayaan ko na lang po.
09:22.9
Tapos after po noon, kumuha sila ng parang pulbo po.
09:26.9
Tapos nilagay po nila sa isang ziplock na pinakamaliit.
09:30.9
Tapos pinikturan po nila ako na hawak po yun.
09:32.9
Kasi yun po yung panlaban nila sa police, just in case. Parang drugs po, gano'n.
09:36.9
Yun po yung panlaban nila.
09:37.9
Hawak ko po, wala na po akong chisig, ginawa ko na lang po kung ano yung gusto nila.
09:41.9
Para po makaalis na lang po.
09:43.9
Sa wakas, safe na ako ulit.
09:46.9
Sa wakas, parang makakauwi na ako sa amin.
09:48.9
Makakakain na ako ng maayos.
09:50.9
Makakain na ako ng kompleto sa isang araw.
09:53.9
Makakatulog na ako ng maayos.
09:56.9
Makakahinga ako ng maluwag.
09:59.9
Makakalabas ako ng bahay na parang hindi kinakabahan.
10:07.9
Pagkatapos ng taon, ito na ngayon si Angel.
10:11.9
Panahon ito ng paghilom para sa mapait niyang alaala.
10:14.9
Pero ang mahalaga, kapiling na muli niya ang kanyang pamilya.
10:19.9
Mahirap man ang buhay sa probinsya, nag-e-enjoy na rin siya.
10:23.9
Lalo pat nag-aaral siya ngayon ng culinary sa TESDA.
10:28.9
Tuwa nandun po sa kayong, syempre yung pasasalamat din po sa kay Lord na salamat.
10:33.9
Grabe sa wakas na grabe yung pinagdaanan. At least naka-away pa rin po ako.
10:39.9
Simple lang ang paalaala ng gobyerno para iwas cyber fraud ng mga human trafficking syndicate.
10:46.9
Please, get documents.
10:48.9
Get documented. Be documented.
10:50.9
Kasi pag dokumentado ka po, mataas na mataas yung chance that you would be protected.
